Mütəcəzzi müctəhidə təqlid
Mərcəyi-təqlid mütləq (fiqhin bütün sahələrində) müctəhid olmalıdır, yoxsa mütəcəzzi (bütün sahələrdə deyil, bəzi hissələrində) olsa da olar?
Mütəcəzzi müctəhidə təqlid işkalsız deyildir.
Mütəcəzzi müctəhidə təqlid işkalsız deyildir.
Bizə müraciət etdiyiniz təqdirdə yeni məsələləri bizdən soruşmalısınız.
"Meyyitə təqliddə qalmaq" məsələsində diri müctəhidə təqlid etməlidir. Belə ki, onun hazırkı müctəhidinin fitvası (meyyitə) təqliddə qalmağın caiz olmasıdırsa, keçmişdə əməl etdiyi əməllər səhihdir.
Birinci müctəhiddə təqliddə qalsın.
Elmi mərkəzlərdə olan tanınmış mərcəyi-təqlidlərin birinə müraciət edə bilərsiniz.
Caizdir. Bu şərtlə ki, onun verdiyi fitvalar islam cəmiyyətində məfsədəyə və hərc-mərcliyə səbəb olmasın.
Əksəriyyətin rəyi kifayət deyil. Əgər ələm sübuta yetibsə, ixtilaflı məsələlərdə ona təqlid etmək lazımdır. Sübuta yetməyibsə camaat (hansı bir müctəhidə təqlid etməkdə) ixtiyar sahibidir.
Əgər məqsəd mütləq ehtiyatdırsa, gərək bütün nəzəriyyələrə baxsın. Lakin məqsədi mərcəiyyət ehtimalı verilən müctəhidlər arasında ehtiyatdırsa, təkcə diri olan alimlərin nəzərlərini öyrənmək, onun üçün kifayətdir.
Əgər məqsədiniz, ehtiyat yolunu hər ikisi fəqahətdə bərabər olan iki müctəhiddən almaqdırsa, eybi yoxdur.
Risaləyə əməl etməyin caizliyini bildirən aşkar yazı digərlərini inkar etmək demək deyil. Digərlərinin də bərabər şəraitdə olması, belə ki, hər iki nəfərə və ya bir neçə nəfərə təqlid etməyin caiz olması mümkündür. Amma əgər bir kəs öz risaləsinin əvvəlində yazsa ki, “yalnız bu risaləyə əməl olunmalıdır və bundan başqasına əməl etmək caiz deyil”, bunun mənası digərlərini inkar etməkdir. Hansı ki, kiminsə risalənin müqəddiməsində belə bir şey yazdığını əsla görməmişik. 2Gözəl bəyan qabiliyyətinin insanın tanınmasında rolu olması doğrudur. Lakin bir kəsin gözəl danışıq qabiliyyəti olması və onun elmi məqamı məchul qalsa, araşdırmalardan sonra da onu elmi məqamı aydınlaşmasa, camaatın onunla əlaqədar heç bir vəzifəsi yoxdur. Bu, kəşf olunmamış xəzinəyə bənzəyir ki, camaatın bu barədə heç bir vəzifəsi yoxdur.