مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در آيات مختلف قرآن که در مورد کفّاره است، اشاره به اطعام شده، مانند کفّاره قسم که مي¬فرمايد { إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساکینَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلیکُمْ } (المائدة، 89) که هم اطعام است و هم «من أوسط ما تطعمون» يعني يک غذاي متوسط؛ و همچنين در مورد کفّاره ظِهار که مي¬فرمايد:{فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً}(المجادلة،4) و يا کفّاره روزه: { وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ } (البقرة، 184) و غير این‌ها. لذا بايد با مبلغ کفّاره بتوان غذاي متوسطي تهيه کرد؛ و با در نظر گرفتن این امر قیمت اعلامی محاسبه‌شده است و اطعام موردنظر در آیه امکان‌پذیر می‌گردد مخصوصاً درصورتی‌که چند نفر باشند ولي در فطريه «صاع مِن طعام» (وسایل الشيعة، ج 9، باب آن الواجب في الفطرة...، ص 339، ‌رقم 12176) است که طعام در لغت عرب معمولاً به گندم گفته می‌شود و چون در فطريه به «صاع مِن طعام» تعبير کرده ما به همان مقدار اکتفا کرده و عمل می‌کنیم.

مالى را كه به‌قصد فطره كنار گذارده، نمى‏تواند آن را با مال ديگرى عوض كند، بلكه بايد همان را براى فطره بدهد.

احتیاط واجب آن است که آن پول را هم به‌عنوان زکات فطره بپردازد

احتياط واجب آن است كه زكات فطره را در همان محل مصرف كند، مثلاً نمى‏تواند براى بستگانش كه در شهر ديگرى هستند بفرستد، مگر اين‏كه در آن محل مستحقی پيدا نشود و هرگاه باوجود مستحق فطره را به‌جای ديگرى ببرد و تلف شود ضامن است، ولى حاكم شرع می‌تواند با توجّه به مصالح نيازمندان اجازه دهد آن را به محل ديگرى ببرند.

درصورتی‌که مقدار آن را هم به‌صورت تخمین نمی‌دانند نیمی از آن را به‌عنوان کفاره به غیر سادات و نیمی از آن را به نیت فطریه به غیر سادات می‌دهند.

هرگاه انسان مالى اعم از پول یا کالا دارد كه قيمتش از فطره بيشتر است چنانچه نيّت كند كه مقدارى از آن مال براى فطره است اشكال دارد.

زكات فطره را بنابر احتياط واجب در غير مورد فقرا و مساكين نمى‏توان مصرف كرد، همچنين نمى‏توان از آن کارخانه‌هایی تأسيس كرد و منافع آن را در خدمت نيازمندان گذارد، ولى تهيّه سرمايه از آن براى افراد نيازمند به مقدارى كه زندگانى آن‌ها را اداره كند جايزاست.

هرگاه مالى را كه براى فطره كنار گذاشته از بين برود، چنانچه دسترسى به فقير داشته و كوتاهى كرده بايد عوض آن را بدهد و اگر دسترسى نداشته و در حفظ آن نيز كوتاهى نكرده چيزى بر او نيست.

در فرض سؤال، مخیّر است هرکدام را خواست بدهد.

در فرض سؤال، فطریه هایی که داده‌اند کافی است.

هرگاه میزبان مقلّد مرجعی باشد که فطریّه کسى که فقط شب عید را میهمان اوست بر عهده میزبان نمی‌داند و میهمان مقلّد مرجعى باشد که فطریّه چنان شخصى را بر عهده میزبان می‌داند فطریه بر عهده هیچ‌کدام نیست ولی درصورتی‌که عکس این فرض باشد هر دو باید فطریه بپردازند و مانعى ندارد که یکى از آن دو از دیگرى اجازه بگیرد که اصالتاً و نیابتاً فطریّه را بپردازد.

زكات فطره را بنابر احتياط واجب بايد فقط به فقرا و مساكين بدهند مشروط بر اين‏كه مسلمان و شيعه دوازده‌امامی ‏باشند و به اطفال شيعه كه نيازمند هستند نيز می‌توان فطره داد، خواه به مصرف آن‌ها برسانند يا از طريق ولی طفل به آن‌ها تمليك كنند؛ ولی فقيرى كه فطره می‌گیرد لازم نيست عادل باشد، هرچند احتياط واجب آن است كه به شراب‌خوار و كسى كه آشكارا معصيت كبيره می‌کند فطره ندهند و همچنين به كسانى كه فطره را در معصيت خداوند مصرف مى ‏كنند.