در صورتى كه متولّى منصوص توليت را نپذيرد و واقف براى اين حالت، شخص خاصّى را پيش بينى نكرده باشد حاكم شرع متولّى بعدى را تعيين مى كند.
در وقف خاص (مانند وقف بر اولاد) چنانچه متولی، آن ملك را اجاره دهد و از دنيا برود درصورتی‌که با مراعات مصلحت وقف و طبقات آينده بوده باشد اجاره باطل نمىشود، ولى اگر متولی نداشته باشد و طبقه اوّل آن را اجاره دهند و در بين مدّت اجاره بميرند، ادامه اجاره نسبت به آينده بدون اجازه طبقه بعد اشكال دارد و هرگاه مستأجر، مال‌الاجاره تمام مدّت را داده باشد آنچه مربوط به بعد از مرگ طبقه اوّل است گرفته مىشود و به طبقه بعد داده خواهد شد (به‌شرط اينكه آنها اجاره را اجازه بدهند).
چنانچه نسل ذکور به کلّی منقطع شده و در نسل بعد هم ذکوری نیست و حتّی در وقف نامه ذکور از اناث نیز تصریح نشده باید به یکی از مجتهدین مراجعه شود تا متولّی برای وقف مزبور تعیین نماید.
در صورت سکوت نه واقف حق تعیین متولی بعدی را دارد و نه متولی بلکه باید از حاکم شرع اجازه بگیرند.
منزل مزبور باید بوسیله دو وصی و ناظر وقف شود و متولی در حین وقف کردن توسط دو وصی و ناظر تعیین شود و در صورت اختلاف حاکم شرع متولی را تعیین می کند.
1- در فرض سوال ارشد اولاد متولی که فوت کرده برای تولیت اولویت دارند. 2- این عبارت شامل همه طبقات می شود.
مستأجرین حق ندارند بدون اجازه سرقفلى را به دیگرى واگذار کنند مگر این که در قرارداد اجاره به آنها اجازه داده شده باشد و اگر واگذار کنند متولّى حق دارد محل را تخلیه کند و به مستأجر اوّل بدهد و اگر مستأجر اوّل حاضر نیست شخصاً از آن محل استفاده کند باید با توافق متولّى به شخص ثالث داده شود.
تا ممکن است باید با کمک گرفتن از اهل خبره و اطّلاع، جمع میان بناى مسجد و حفظ آثار فرهنگى شود؛ و اگر ممکن نشد، اولویت با مسجد است.
1و2-هر سه واحد موقوفه محسوب می شود و حکم وقف را دارد و فروش آن جایز نیست؛در ضمن در چنین مواردی باید چنین کاری تنها راه حل مشکل موقوفه باشد و قرار داد به نحوی تنظیم گردد که مصلحت موقوفه رعایت گردد.
