ارشاد جاهل به حکم یا موضوع
آیا ارشاد جاهل در موارد جهل به حکم واجب و در موارد جهل به موضوع جایز یا مستحب است؟
در موارد جهل به حکم واجب است و در جهل به موضوع لازم نیست مگر اینکه موضوع خطرناکی باشد.
در موارد جهل به حکم واجب است و در جهل به موضوع لازم نیست مگر اینکه موضوع خطرناکی باشد.
هرگاه احتمال صحيح داده شود كه سكوت، سبب مىشود كه عمل منكرى معروف، يا عمل معروفى منكر شود، بر همه مخصوصاً علماى اسلام واجب است كه حق را اظهار و اعلام كنند و سكوت جايز نيست.
اين مرحله از امربهمعروف و نهى از منكر بلكه بهطورکلی مرحله فيزيكى و برخورد با مجرمين بر عهده حكومت اسلامى است و افراد ديگر حق دخالت ندارند و هرگاه كسى خودسرانه اين كار را كند قصاص دارد.
این امرونهی، مستحب میباشد.
حکومت اسلامى و مسلمانان نسبت به گناهان پنهانى افراد وظیفهای ندارند، ولى بدون شک نسبت به گناهانى که بهطور علنى و آشکار، در سطح جامعه انجام میشود وظیفه نهى از منکر دارند و الا جایى براى انجام این وظیفه مهم باقى نمیماند.
دشوارى شرایط اقتصادى ربطى به وظیفه امربهمعروف و نهى از منکر ندارد.
امربهمعروف و نهى از منكر مراتبى دارد كه بعضى از اين مراتب، احتياج به اجازه حاکم شرع ندارد و بعضى از موارد آن احتیاج به اذن حاکم شرع دارد.
هرگاه بدعتى در اسلام واقع شود (مانند منكراتى كه دولتهای ناصالح به نام اسلام انجام مىدهند) بر همه، مخصوصاً علماى دين واجب است حق را اظهار و باطل را انكار كنند و اگر سكوت علماى دين موجب هتك مقام علم، يا سوءظن به علماى اسلام شود، اظهار حق به هر نحوى كه ممكن باشد واجب است، هرچند بدانند تأثیر نمىكند.
هرگاه سكوت علماى اسلام يا غير آنها موجب تقويت ظالم يا تأييد او شود، يا سبب جرئت او بر ساير محرمات گردد، واجب است اظهار حق و انكار باطل كنند، هرچند تأثیر فورى نداشته باشد.
در مواردى كه منصوص است، يا تأثيرى در امربهمعروف و نهى از منكر دارد، يا مجرم، متجاهر است، اظهار آن مانعى ندارد، در غير اين سه صورت، درملأعام انجام نگيرد.
امربهمعروف و نهى از منكر بر تمام افراد عاقل و بالغ با شرايط زير واجب است: 1- كسى كه مىخواهد امرونهی كند بايد يقين داشته باشد كه طرف مقابل مشغول انجام حرام يا ترك واجبى است. 2- احتمال دهد كه امرونهی او اثر دارد، خواه اثر فورى داشته باشد يا غير فورى، كامل يا ناقص، بنابراين اگر بداند هيچ اثر نمىكند واجب نيست. 3- در امرونهی او مفسده و ضررى نباشد، پس اگر بداند يا خوف اين باشد كه امر يا نهى او، ضرر جانى يا عرضى و آبرويى يا مالى قابل توجّه نسبت به او يا بعضى از مؤمنين مىرساند واجب نيست، ولى اگر معروف و منكر از امورى باشد كه شارع مقدّس اسلام اهميت زيادى به آن مىدهد (مانند حفظ اسلام و قرآن و استقلال ممالك اسلامى، يا حفظ احكام ضرورى اسلام)، بايد اعتنا به ضرر نكند و با بذل جان و مال در حفظ آنها بكوشد.
امربهمعروف و نهی از منکر واجب کفائی است، باید بهصورتى باشد که خلاف شرعى در آن پیش نیاید و به زبان خوش و منطقى انجام گیرد و اگر بهاندازه کافی امربهمعروف کننده از جنس موافق باشد لزومی ندارد جنس مخالف اقدام کند.