عدم مراجعه خریدار برای اخذ جنس
شخصى متاعى را فروخته و بهصورت مجزّا آن را نگهدارى میکند ولى هنوز از خریدار خبرى نشده است اکنون با اینکه در کیفیت ساخت و تهیّه آن جنس ظرافت خاصی قائل شده است بایع درباره آن جنس چه وظیفهای دارد (و اگر پول آن را قبلاً دریافت کرده باشد چطور)؟
هرگاه مشترى تا سه روز پول جنسى را که نقداً خریدارى کرده نیاورد فروشنده حق فسخ دارد و اگر پول آن متاع را داده آن چیز در نزد شما امانت است.
اثبات امانت بودن مال
شخصى ادّعا مىكند كه برادرزادهاش تمام اموال خود را به او هبه كرده است؛ ولى او انكار مىكند و مىگويد: «تمام اموالى كه از پدرم به ارث رسيده است را امانت گذاشتهام و اصلاً و ابداً به كسى ندادهام» آيا در صورت عادل بودن مدّعى، قول او شرعاً مسموع است؟
قول مدّعى بهتنهایی كافى نيست، هرچند عادل بوده باشد؛ بلكه بايد لااقل دو شاهد عادل بر ادّعاى او گواهى دهند.
امانتگذاری چک معامله نزد طلبکار
شخص اوّل بابت طلب خود از شخص دوّم، چكى را دريافت میکند. سپس همان شخص اوّل بابت بدهى كه به شخص سوّم داشته، آن را تحويل شخص سوم میدهد. در موعد مقرّر، شخص دوم كه صادرکننده چك بوده، چون نتوانسته چك را پاس نمايد، يك قرارداد معمولى با شخص سوم مینویسد و در آن ذكر میکند اين چك امانت باشد تا زمانى كه طلب خود را به شخص سوم پرداخت نمايد. آيا چون تسليم چك از ناحيه شخص اوّل بوده، شخص دوم میتواند آن را به امانت به شخص سوم بسپارد؟
مانعى ندارد.
ادعای امانت بودن
زيد و عمرو برادرند و در يك قريه سكونت داشتند، زيد در قريه ديگر ملكى خريدارى نموده و آن ملك را تحويل برادرش عمرو داده و ملك عمرو را تحويل گرفته است. در مدّت حيات دو برادر چونوچرایی در بين آنها نبوده است. بعد از وفات عمرو، زيد به فرزندان برادرش مىگويد: «ملك من دست پدر شما بهطور امانت بوده و ملك او نيز در دست من بهطور امانت است» ولى فرزندان عمرو امانت بودن هر دو را منكرند و شهودى ندارند. حكم مسئله را بيان فرماييد.
تا زيد شهودى اقامه نكند سخن او پذيرفته نيست.
امانت گذاشتن وقفیات
در بعضى از مساجد شهر اردکان تعدادى قرآن خطّى و حزب قرآن مجید وجود دارد که اکثر آنها خراب و ناقص گردیده و بقیّه در حال از بین رفتن است و حتى ممکن است به سرقت برود آیا جایز است که بهعنوان امانت به نام همان مسجد در موزه اردکان نگهدارى شود؟
اگر در مسجد قابلاستفاده نیست یا در حال از بین رفتن است میتوان آن را تبدیل به احسن کرد یعنى به موزه یا غیر موزه بفروشند و بهجای آن قرآن نو خریدارى کنند و وقف آن مسجد کنند.
خیانتدرامانت
خیانتدرامانت چه حکمی دارد؟
خیانتدرامانت، حرام و از گناهان كبيره است
شک در افراط یا تفریط در نگهداری امانت
خانمى گردنبند طلاى خود را به من سپرد تا جهت تعویض زنجیر آن به مغازه طلافروشى ببرم، ازآنجاکه ایشان اصرار فراوانى کرد من قبول کردم، گردنبند را در کیفدستی خود نهاده و به مغازه طلافروشى رفتم، وقتى به مغازه رسیدم متوجّه شدم گردنبند در کیف نیست، آیا من ضامن هستم؟
چنانچه شما در حفظ گردنبند سهلانگاری یا کوتاهى کردهاید ضامن هستید، در غیر این صورت ضامن نمیباشید و اگر شک دارید با یکدیگر مصالحه کنید.
مصادیق تلف در مادّه 614 قانون مدنى
با توجّه به مادّه 614 قانون مدنى كه اشعار میدارد: «امين ضامن تلف يا نقصان مالى كه به او سپردهشده نمیباشد، مگر در صورت تعدّى يا تفريط» چوپانى بر اساس عرف محلی گوسفندان تعدادى از اهالى يك روستا را در اوايل فصل بهار تحويل و پس از تعليف در مراتع و صحرا در فصل پائيز آنها را مجدداً به صاحبان آن اعاده مینماید. درحالیکه 60 رأس از گوسفندان مورد وديعه در فصل تابستان به شكل نامعلومى معدوم میگردند. با توجّه به اینکه چوپانها دو نفر بوده و هر يك، از تعدادى اهالى گوسفند به وديعه گرفته ليكن به خاطر اداره كردن بهتر آنها، خود تصميم گرفتهاند، بهصورت اشتراكى گوسفندان را در قالب يك گله تعليف نمايند و هر يك از دو چوپان، ديگرى را متّهم به معدوم نمودن گوسفندان مورد وديعه مینماید، صاحبان آنها به چوپان خود مراجعه و مطالبه خسارت گوسفندان را نمودهاند. يكى از چوپانها مدّعى است در شبى كه گوسفندان معدوم گردیدهاند در گوسفند سرا حضور نداشته و به روستايى عزيمت و صبح به محل نگهدارى گوسفندان مراجعه نموده است. چوپانِ مدعى بر عدم حضور، اذن خاص و اجازه سپردن گوسفندان مورد وديعه خود به چوپان ديگر را نداشته است سؤالاتى در اين خصوص مطرح است:الف) سپردن گوسفندان به چوپان ديگر بدون اذن مودع، تعدّى يا تفريط محسوب میشود تا موجب ضمان گردد؟ ب) در صورت داشتن ضمان به لحاظ قيمتى بودن گوسفند، آيا قيمت يوم التلف ملاك خسارت است يا يوم الاداء؟ج) آيا خسارت ناشى از عدم النّفع قابل مطالبه و وصول است؟
الف: در فرض سؤال چوپانى كه در ابتدا گوسفندان به او سپردهشده ضامن است.ب: ملاك قيمت يوم الاداء است.ج: خسارت ناشى ازاینگونه عدم النفعها قابل وصول نيست.
تصرفات جزئی در امانت
با توجه به اینکه خانه اجارهای حکم امانت دارد آیا تصرفات جزئی مانند زدن میخ نیاز به مجوز صاحبخانه دارد؟
تصرفات جزئی که معمول و متعارف است نیازی به اجازه صاحبخانه ندارد.
امانی بودن ید بعد از توبه
اگر کسى چیزى را به امانت بگیرد و بعد نیّت کند که پس ندهد، ولى مدّتى بعد توبه کند، اگر بعد از توبه آن مال تلف گردد (بدون افراطوتفریط در نگهدارى)، آیا یَد او یَد امانى است؟
بعد از توبه یَد او امانى است; مشروط بر اینکه در بازگرداندن امانت در تمام مدّت کوتاهى نکرده باشد.