راه هاى شناخت مجتهد و أعلم
مسأله 5ـ «مجتهد» و «اعلم» را از سه راه مى توان شناخت:اوّل: اين كه خود انسان اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.دوم: اين كه دو نفر عادل از اهل علم به او خبر دهند، به شرط اين كه دو نفر عالم ديگر برخلاف گفته آنها شهادت ندهند.سوم: اين كه آنچنان در ميان اهل علم و محافل علمى مشهور باشد كه انسان يقين پيدا كند او اعلم است.
حکم تقلید از میت درصورتیکه حی اعلم از او باشد
اگر مکلّفى از مرجعِ میّتِ اعلمِ از حىّ تقلید نموده باشد; ولى بعد از فوت ایشان، حىّ، اعلم از میّت و یا مشکوک الاعلمیّه گردیده باشد، در این صورت نظر مبارک را راجع به بقاء بر تقلید بیان فرمایید.
درصورتیکه اعلمیت حىّ محرز شود، باید در مسائل اختلافى به او عدول کند.
بقاء بر تقلید
باقی ماندن بر تقلید از مجتهدی که قبلاً از او تقلید میکرده در صورت فوت آن مرجع چیست؟
هرگاه مرجع تقليدي فوت کند مقلدين او بايد يک مرجع زنده که او را اعلم از ديگران میدانند انتخاب کنند و تمامی مسائل خود را از او تقلید نمایند. همچنین اگر بخواهند بر تقليد مرجع ميت باقي بمانند در مسائلی که به فتوای میت عمل کردهاند مجازند و در مسائلی که عملنکردهاند باید به فتوای زنده عمل نمایند پس در مسائلى كه اولين بار است مورد ابتلا آنها قرار مىگيرد مثلاینکه اولين بار است به حج يا عمره مىرود به فتواى زنده عمل نمایند.
رجوع به مجتهد میت در احتیاطات
آیا در مواردی که آقا احتیاط میفرمایند میتوانیم به مرجع تقلید متوفی که قبلاً از ایشان تقلید مینمودیم رجوع نماییم؟
نمیتوان در احتیاطات به مجتهد میت رجوع کرد.
بقا بر تقلید فقط در مسائلی که عمل کرده
افرادى كه از مجتهد متوفى در زمان حياتش تقليد کردهاند در صورت بقاء بر او آيا بايد به ابواب فقهى كه عمل كرده بودند باقى بمانند؟
خير بلكه بايد فقط بر خصوص مسئلهاى كه عمل کردهاند باقى باشند نه ديگر جزئيات و مسائل آن باب را.
تقلید از مجتهد مرده
آیا میتوان بر مجتهدی که خیلی قبل فوت کرده و از او تابهحال تقلید نکرده بودم تقلید کنم؟
عمل كردن به فتواى مجتهد مرده درصورتیکه قبلاً از او تقلید نکرده بوده جايز نيست هرچند اعلم باشد بنا بر احتياط واجب.