قصاص قاتلی که به درخواست مقتول او را کشته
کسى به خطّ خود، یا طبق شهادت شهود، از کسى خواسته که او را بکشد، آیا در این صورت قاتل وى قصاص مى شود؟
آرى قصاص مى شود و رضایت او مانع از این کار نیست.
مجازات قاتل بابت قتل عمد مادر به همراه جنین
چنانچه کسى با اسلحه و به قصد کشتن مادر و جنین، به طرف آنها شلیک کند، و هر دو کشته شوند. آیا پدرِ حمل حقّ درخواست قصاص نفس جانى را دارد، یا این که قتلِ عمدِ جنین فقط دیه دارد؟
قتل عمد جنین قصاص ندارد، بلکه فقط دیه دارد. ولى اولیاى دم مى توانند پس از اخذ دیه جنین، نصف دیه کامله را به خاطر قتل مادر به ورثه جانى بپردازند، و او را قصاص نمایند.
لزوم رعایت مصلحت صغار در دیه و قصاص
چنانچه ورثه مقتول صغیر باشند آیا همواره اخذ دیه از سوى اولیاى صغار، اصلح به حال صغار است، یا این که ولىّ صغیر حسب مورد مى تواند جانى را عفو یا مطالبه قصاص کند و آیا محدوده اختیارات ولىّ با قیّم، در این خصوص تفاوتى دارد؟
غالباً اخذ دیه به مصلحت صغار است; ولى موارد نادرى پیدا مى شود که ممکن است مصلحت صغار در عفو، یا قصاص باشد. و فرقی در این مطلب بین ولىّ با قیّم نیست و هر دو باید مصلحت صغیر را در نظر بگیرند.
مفهوم ولى دم
ولی دم یعنی چه و به چه کسی کویند؟
كسى كه شرعاً حق قصاص در دست اوست؛ مانند پدر مقتول.
مشارکت دو نفر در قتل یک نفر
نفر اوّل به وسیله سنگ ضربه اى بر سر مقتول وارد آورده، و او را به زمین انداخته است مضروب در حال مرگ بوده که همان شخص دوباره سنگى بر مى دارد تا به او بزند امّا نفر دوّم سنگ را از ضارب اوّل گرفته، و دو دستى ضربه اى بر سر مضروب وارد مى کند، و فرد مذکور بر اثر ضربه مغزى فوت مى کند. وکیل اولیاى دم در مورد ضربه دوّم هنگام طرح شکایت خود گفته: «ضربه دوّم آخرین رمق حیات را از متوفّى سلب نموده است.» 1-اگر فرضاً هر دو ضربه بر یک نقطه سر وارد شده باشد آیا قتل عمد است یا شبه عمد، و قاتل کدام نفر است؟2ـ آیا مادّه 217 قانون مجازات اسلامى که مى گوید: «هرگاه جراحتى که نفر اوّل وارد کرده، مجروح را در حکم مرده قرار داده، و تنها آخرین رمق حیات در او باقى بماند، و در این حال دیگرى کارى انجام دهد که به حیات او پایان بخشد، اوّلى قصاص مى شود و دوّمى تنها دیه جنایت بر مرده را مى پردازد.» در این مورد صدق مى کند؟
1. این دو ضربه خواه بر یک نقطه وارده شده باشد یا دو نقطه، قتل عمد است. و هر دو مشترکاً قاتل محسوب مى شوند.2. آنچه را در بالا ذکر کرده اید مشمول آن مادّه نیست; مگر این که واقعاً نفر اوّل کار او را تمام کرده باشد.
تقاضای قصاص پدر به جهت قتل مادر (همسر قاتل)
مردى همسر خود را به قتل مى رساند و اولیاى دم، از جمله فرزندان مقتول، تقاضاى قصاص مى نمایند، با توجّه به این که اگر پدر فرزند خود را بکشد، قصاص نمى شود، آیا فرزندان مى توانند تقاضاى قصاص پدر را بنمایند؟
در فرض مسأله، فرزندان نمى توانند تقاضاى قصاص براى پدر کنند; بلکه مى توانند از او دیه بگیرند.
مجازات کشتن کسی که مدعی زنا بوده
فردی چندین نوبت به خواستگارى وى رفته، ولى با مخالفت خانواده دختر روبرو گشته است. تا این که چند ماه پیش به منزل خانواده دختر رفته، و مجدّداً از خواهر على خواستگارى مى کند، ولى باز هم پاسخ منفى مى شنود و در همان محفل مدّعى مى شود که به زور به آن دختر که به خواستگاریش رفته بود تجاوز کرده است برادر آن دختر با شنیدن این سخن، عصبانى شده، و به خاطر غیرت و تعصّب، و با اسلحه گرم خواستگار را را به قتل مى رساند. این مطالب در مراحل مختلف تحقیق و دادرسى در مراجع انتظامى و دادگاه توسّط قاتل بیان گردیده، و خواهر او نیز همین مطلب را با اندکى اختلاف تأیید کرده، و بر اظهارات مقتول صحّه گذارده است. حکم این مسأله چیست؟
در صورتى که قتل جنبه عمد داشته، در این جا حکم آن قصاص است. و در صورتى که بى اختیار شده و از حالت عادّى بیرون رفته، یا خیال مى کرده کشتن متجاوز شرعاً براى او جایز است، قصاص ندارد، امّا دیه دارد. و اگر مشکوک باشد نیز دیه تعلّق مى گیرد، و قصاص نمى شود.
مشخص نبودن هوّیت یا مذهب مقتول برای اجرای قصاص
فردی اقدام به قتل انسانی نموده که او را نمی شناسد بعد از قتل به هر دلیل مثل آتش زدن مقتول جنازه قابل شناسایی نیست در نتیجه مسلمان بودن وی معلوم نیست با توجه به این مسائل آیا قصاص امکان پذیر است؟ آیا این که قتل در منطقه ای که اکثریت در آن مسلمان هستند رخ داده باشد یا غیر مسلمان تفاوتی دارد؟ آیا می توان در این گونه موارد قاعده درء اجرای شود؟ نهایتاً در صورتی که قصاص منتفی باشد مجازات این فرد چیست؟
در جایی که اکثراً مسلمان هستند حکم مسلمان جاری می شود ولی با توجه به قاعده درء تبدیل به دیه مسلمان می شود.
قصاص در قطع عضو پیوندی
فردى که دستش قطع شده، دست فرد دیگرى را به خود پیوند مى زند، آن گاه این دست توسّط دیگرى قطع مى شود، آیا بین صورتى که دست پیوند زده شده به طور کامل ترمیم یافته، و صورتى که به طور ناقص بهبود یافته، تفاوتى وجود دارد؟
در صورتى که آن دست به طور کامل ترمیم یافته، حکم دست اصلى را دارد.
مجازات ضارب بابت فوت مضروب به علت سهل انگاری در مداوا
شخصی در حین نزاع به دیگری جراحتی وارد نموده که نوعا کشنده نیست و در صورت مراجعه به پزشک و مداوا، زخم بهبود می یابد (مثلا یک بند انگشت او را قطع نموده) اما شخص مجروح عمدا به پزشک مراجعه نمی کند و به مداوا نمی پردازد (یا به هر علتی کوتاهی کرده و جراحت دچار عفونت و سرایت به نقاط دیگر بدن شده و در نهایت منجر به مرگ شخص می گردد. در فرض مساله مجازات ضارب چیست؟
در فرض مساله ضارب بیش از قصاص عضو در صورت عمد و دیه عضو در صورت غیرعمد ضامن نیست.
کشتن فرد بی گناه به علّت اشتباه در هویّت مجنى علیه
شخصى قصد کشتن فرد بى گناهى را دارد ولى به علّت اشتباه در هویّت مجنى علیه، شخص دیگرى را که وى نیز بى گناه بوده مى کشد، قتل واقع شده از چه نوعى خواهد بود؟
این قتل عمد است و قصاص دارد ولى احتیاط مستحبآن است که اولیاى مقتول با جانى مصالحه به دیه یا مانند آن کنند.
حکم قصاص شخص مظنون به قتل قبل از ثبوت حکم
شخصى بر اثر اصابت دو گلوله کلاشینکف کشته شده است، مظنونین به قتل چهار نفرند که در دست سه نفر آنها که در حال حاضر متوارى مى باشند اسلحه کلاش بوده و در دست نفر چهارم که دستگیر شده، اسلحه برنو بوده است. با این وصف، آیا اولیاى دم مى توانند تقاضاى قصاص نفر چهارم را بنمایند و بطور کلّى قضیّه تابع چه حکمى است؟
تا استناد قتل طبق موازین شرعیّه به او ثابت نشود حقّ قصاص ندارند.
