مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

عاقله، نزدیکان هر کس از طرف پدر می‌باشند، شامل برادران، عموها و پسرعموها می‌شود و احتیاط واجب این است که پدر و فرزندان شخص نیز در آن شرکت کنند و دیه قتل خطا را در میان خود تقسیم کنند تا پرداختن آن آسان شود و شامل هرکسی می‌شود که مرتکب قتل خطا گردد.

اگر بر اثر ضربه صورت سرخ شود، سرخی تا مدتی باقی بماند 1/5 (یک ونیم) مثقال شرعی، طلای سکه دار اگر بر اثر ضربه، صورت سبز و کبود شود 3 مثقال شرعی، طلای سکه دار اگر بر اثر ضربه صورت سیاه شود 6 مثقال شرعی، طلای سکه دار حارصه: جراحتی است که پوست بدن را می شکافد و به گوشت نمی رسد قیمت 1 شتر دامیه: آن است که علاوه بر شکافتن پوست، خون جاری شود؛ یعنی کمی در گوشت وارد گردد. قیمت 2 شتر متلاحمه: جراحتی است که به مقدار قابل توجهی در گوشت فرو می رود؛ ولی به پوست  استخوان نمی رسد. قیمت 3 شتر سمحاق: ضربه ای است که گوشت را پاره می کند و به پوست نازکی که استخوان را پوشانیده می رسد ولی آن را پاره نمی کند. قیمت 4شتر موضحه: جراحتی است که سفیدی استخوان در آن نمایان می شود و پوست آن را پاره می کند. قیمت 5شتر هاشمه: ضربه ای است که استخوان را می شکند؛ خواه توام با جراحتی باشد یا نباشد. قیمت 10شتر منقله: ضربه ای است که سبب جابجایی استخوان ها می شود. قیمت 15 شتر مامومه: ضربه ای است که استخوان سر را می شکند و به مغز سر می رسد، ولی پوسته ای که روی مغز قرار دارد پاره نمی شود. قیمت 33 شتر دامغه: فراتر از مامومه است و آن ضربه ای است که جمجمه را می شکافد و به مغز می رسد. ثلث دیه کامل نفس جائفه: جراحتی است که به جوف بدن، مانند شکم یا سینه یا پشت یا پهلوها می رسد. قیمت 33 شتر (بنابراحتیاط ثلث دیه کامل) نافذه: جراحتی است که در بدن به مقدار قابل توجه نفوذ کند ولی در جوف (مانند شکم) وارد نشود. قیمت 10 شترتوضیح 1: چنانچه این موارد در اعضاء دیگر بدن غیر از سر و صورت ایجاد شود مقدار دیه آن نصف دیه سر و صورت است.توضیح 2:  مثقال شرعی، معادل 18 نخود و مثقال معمولی معادل 24 نخود است؛ بنابراین یک چهارم با هم تفاوت دارند.توضیح 3: شتر در دیات موضوعیت ندارد؛ بلکه مقصود از یک شتر، یک صدم دیه است. لذا می شود دیه را از اقسام دیگر، مانند طلا و نقره نیز انتخاب کرد؛ هر چند شتر بهتر است.

دیه آن یکصد دینار است که به مصرف خیرات برای میت میرسد.

کفاره ساقط میشود.

احتیاط واجب آن است که مانند دیه مسلمان عمل شود، یا مصالحه کنند.

احتیاط آن است که قطع کنندگان دستگاه در مورد دیه با ورثه مصالحه کنند.

اقرار طفل در هیچ حال معتبر نیست، در مواردى که دیه بر عاقله است اقرار بعد از بلوغ اثرى ندارد، نه نسبت به عاقله چون اقرار بر ضدّ آنهاست و نه نسبت به خودش چون فرض بر این است که جنایت مزبور دیه‌اش بر او نیست ولى در مواردى که دیه بر شخص جانى است (یعنى مادون الموضحه) اقرار مزبور مؤثر است و فرقى بین ممیّز و غیر ممیّز و مراهق و غیر مراهق نیست.

احتیاط واجب آن است که خود جانى بپردازد.

الف: درصورتی‌که جسد را یکجا سوزانده باشند دیه آن تنهایک‌صد دینار است، ولى اگر آن را در چند مرحله سوزانده باشند، دیه اعضا اضافه می‌شود و اگر عضوى دیه نداشته باشد، ارش به آن تعلّق می‌گیرد.ب: در صورت عمد تعزیر دارد.ج: بین زن و مرد تفاوتی وجود ندارد.

در فرض سؤال دیه بر عهده عاقله است.

الف: حقّ چنین کارى را نداشته است.ب: هرگاه قراردادن اسلحه در اختیار چنین کودکى عرفا کار خطرناکى محسوب شود، راهنما در برابر آن مسئول است و اگر خودش کشته‌شده باشد دیه ندارد در غیر این صورت دیه بر عاقله است.ج: احتیاط این است که پدر هم شرکت کند و امّا شرکت دیگران قطعى است و طرز تقسیم دیه بین آن‌ها برحسب توانایى و چگونگى امکانات آنهاست که خودشان یا در صورت اختلاف به کمک حاکم شرع، دیه را در میان خود سرشکن می‌کنند.

آرى دیه بر عاقله است، ولى سهمى از آن به صغیر یا مجنون نمی‌رسد.