تبدیل قسمتی از مسجد به آبدارخانه
مسجدى آبدارخانه ندارد، آیا مىتوان قسمتى از آن را كه مزاحمت براى نمازگزاران ندارد، تبديل به آبدارخانه كرد؟
درصورتیکه موردنیاز مسجد باشد و مزاحم نمازگزاران نباشد اين كار اشكالى ندارد، امّا احكام مسجد را دارد.
درصورتیکه موردنیاز مسجد باشد و مزاحم نمازگزاران نباشد اين كار اشكالى ندارد، امّا احكام مسجد را دارد.
1 رضایت آنها باید جلب شود و هرگاه ظاهراً رضایت دادهاند حمل به صحت میکنیم.2 آنها که مشروط اجازه دادهاند یا باید طبق شرط عمل شود و یا رضایت آنها جلب گردد.
تخریب و فروش مسجد جایز نیست و بايد اطراف آن را ديوار بکشند تا در صورت نياز، رهگذران از آن استفاده کنند، حکم مسجد را دارد و چنانچه خودش هم خراب شود باز نمیتوانند زمين آن را بفروشند يا داخل ملك و جاده نمایند.
الف: فروش موقوفات بههیچعنوآنجايز نيست و اگر مسجد خراب شود بايد آنها را صرف تعمير همان مسجد كنند و هرگاه به درد آن مسجد نخورد بايد در مساجد ديگر صرف شود و اگر به درد مساجد ديگر نيز نخورد بايد آن را بفروشند و پولش را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد وگرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند.ب: فروش موقوفات بههیچعنوآنجايز نيست ولی اگر بههیچوجه در آن مسجد قابلاستفاده نيست میتوانند آن را بفروشند و اشياءِ مشابه قابلاستفاده خريدارى كنند و اگر اشياءِ مشابه لازم ندارد در ساير احتياجات آن مسجد صرف شود، در مورد وسایل بالا قیمت نیز همینگونه عمل نمایند.ج: نمیتوان به فقیر داد و باید طبق صورت قبلی عمل نمود، مگر اینکه بههیچوجه قابلفروش نباشد.
مانعى ندارد ولى موردبحث درجایی است كه زمين بهعنوان مسجد اختصاصیافته و بعداً میخواهند چنين كارهايى در آن انجام دهند مثلاً در آن اتاق يا زيرزمين جديدى را براى اجاره دادن بسازند، همچنين بايد توجه داشت اینگونه دخل و تصرفات در مساجد و ديگر موقوفات، ممكن است آنها را در معرض تلف قرار دهد و موجب سلب خاصيت آنها شود.
ساختن مسجد مستحب است و هرقدر در جاى مناسبتر و بهترى باشد كه مسلمانان از آن بيشتر استفاده كنند بهتر است. تعمير مسجد نيز مستحب است و از بهترين كارها است و اگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد مىتوانند آن را به کلی خراب كنند و دوباره بسازند و اگر در منطقهای مسجد به مقدار نیاز وجود دارد، مؤمنین و مؤمنات به بناهاى خیر دیگر که موردنیاز مردم است، بپردازند که انشاءالله ثوابش کمتر از مسجد نخواهد بود، یا به مناطق محروم و نیازمند توجّه کنند.
چنانچه باغچه متعلّق به مسجد است و توسعه مسجد براى نمازگزاران لازم است، قطع درخت مزبور اشکال ندارد.
اگر براى روضهخوانی و مراسم سوگوارى يا جشن مذهبى و مانند آن مسجد را چادر بزنند و سياهى بكوبند و اسباب چاى و غذا در آن ببرند، درصورتیکه اين كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نمازخواندن نشود اشكال ندارد.
اگر حياط مسجد را جزء مسجد وقف كنند و در ابتدا صيغه وقف را بر کل آنجارى كنند، حكم مسجد را دارد. امّا اگر بر آن صيغه وقف بهعنوان مسجد نخواندهاند و يا اطلاع نداريم كه چگونه صيغه وقف خواندهشده، دو صورت دارد؛ در مناطقى مثل جنوب كشور كه در بعضى فصول از حياط، جهت اقامه نماز و برنامههای مسجد استفاده میشود، حياط جزء مسجد است؛ امّا در مناطقى مثل شمال كشور كه از حياط مسجد چنين استفادهای نمیشود آن را جزء مسجد نمیدانیم.بهعبارتدیگر در چنين مواردى اگر حياط مسجد براى اقامه نماز و برنامههای مسجد است، جزء مسجد بوده و حكم آن را دارد و الا حکم مسجد را ندارد.به عبارت ديگر در چنين مواردى اگر حياط مسجد براى اقامه نماز و برنامه هاى مسجد است، جزء مسجد بوده و حكم آن را دارد و الّا حکم مسجد را ندارد.
تأسيس سرويس بهداشتي به دليل کوچک بودن يا تغيير مکان و امثال آن در مساجد چند حالت دارد: از ابتدا در زميني که وقف مسجد کردهاند (چون مساجد در عرف امروز همراه با سرويس بهداشتي است) میتوان سرويس بهداشتي ساخت، ولي در مساجد قديمي آنچه جزء مسجد است، مانند صحن يا حياط مساجدي که غالباً در آن نماز میخوانند را نمیتوان تبديل به سرويس بهداشتي کرد و بايد محل ديگري را براي اين منظور تهيه کنند، ولي مناطقي مانند مازندران و آذربايجان که معمولاً در حياط مسجد نماز نمیخوانند، هرچند حياط وابسته به مسجد است ولي چون جزء آن يعني محل نماز نيست براي ساخت سرويس مانعي ندارد.
اجاره دادن مساجد تحت هيچ عنوآنجايز نيست؛ توضیح آنکه گاهى قسمتى از مسجد را تبديل به منبع درآمدى براى مسجد میکنند؛ مثلاً زيرزمين آن را به آشپزخانه تبديل میکنند و كرايه میدهند يا در بازسازى مسجد چند مغازه درست میکنند كه درآمد آنها را صرف مسجد میکنند، اینها هیچکدام ازنظر شرعى جايز نيست، نه مسجد را میتوان اجاره داد و نه میتوان از آن مغازهای جدا كرد و نه زيرزمين آن را میتوان بهعنوان آشپزخانه و... كرايه داد چون زمين مسجد هر چه پايين هم برود بازهم جزء مسجد است و احكام مسجد را دارد.البته اگر اين تغييرات را بدون اجازه انجام دادند ما نمیگوییم آن را تخريب كنند ولى بايد از خود آن براى مسجد استفاده شود نه از درآمد آن. مثلاً اگر مغازه ایست، درب بيرونى آن را مسدود كنند و درى از داخل براى آن باز كنند تا بهعنوان اتاقى براى مسجد مورداستفاده قرار گيرد، در ضمن باید توجه داشت که اگر از اول نیت ساخت مغازه و مانند آن را داشته باشند، این کار مانعی ندارد.