اگر براى مسجد وقف شود ثواب مسجد را دارد و احکام مسجد بر آن مترتّب مى شود؛ ولى بهتر آن است که ظاهر آن را تا آنجا که در دسترس است، اگر موجب خرابى نمى شود آب بکشند، یا چیزى بر آن نصب کنند که دست با آن تماس پیدا نکند و ورود جنب و حایض در فرض وقف شدن براى مسجد در آن جایز نیست.
احتیاط آن است که از آن پرهیز شود.
در همه‌چیز باید اعتدال را رعایت نمود.
مقصوره شرعاً اشکال دارد، زیرا بین امام و مأموم نباید فاصله‌ای باشد.
غسالخانه را نمی‌توان در حیاط مسجد ساخت.
تأسيس سرويس بهداشتي به دليل کوچک بودن يا تغيير مکان و امثال آن در مساجد چند حالت دارد: از ابتدا در زميني که وقف مسجد کرده‌اند (چون مساجد در عرف امروز همراه با سرويس بهداشتي است) میتوان سرويس بهداشتي ساخت، ولي در مساجد قديمي آنچه جزء مسجد است، مانند صحن يا حياط مساجدي که غالباً در آن نماز می‌خوانند را نمی‌توان تبديل به سرويس بهداشتي کرد و بايد محل ديگري را براي اين منظور تهيه کنند، ولي مناطقي مانند مازندران و آذربايجان که معمولاً در حياط مسجد نماز نمی‌خوانند، هرچند حياط وابسته به مسجد است ولي چون جزء آن يعني محل نماز نيست براي ساخت سرويس مانعي ندارد.
مانعی ندارد ولی آن سی سانتیمتر حکم مسجد را دارد.
با توجّه به اینکه ثواب نماز در مسجد بسيار زياد است و فاصله بين مسجد و حسينيه مذكور زياد نيست، شايسته است نماز در مسجد و عزادارى در حسینیه اقامه شود.
در فرض سؤال، باز کردن درب اشکالی ندارد.
اولاً در صورتى میتوان زیرزمین مسجد را تبدیل به درمانگاه کرد که هیچ‌گونه مزاحمتى براى نمازگزاران نداشته باشد و مردم نخواهند ازآنجا براى نمازخواندن استفاده کنند.ثانیاً زنان معذور نمی‌توانند به آنجا مراجعه کنند و غیرمسلمانان اگر سبب آلوده شدن آنجا نشوند مانعى ندارد و این در صورتى است که درمانگاه بعداً ایجادشده باشد، امّا اگر از اوّل آنجا وقف بر درمانگاه شده است مشکلى ندارد.
1 رضایت آن‌ها باید جلب شود و هرگاه ظاهراً رضایت داده‌اند حمل به صحت می‌کنیم.2 آن‌ها که مشروط اجازه داده‌اند یا باید طبق شرط عمل شود و یا رضایت آن‌ها جلب گردد.
اگر از بین بردن حوض به نفع مسجد و نمازگزاران است، اشکالى ندارد، همچنین ساختن وضوخانه براى وضو گرفتن در گوشه‌ای از مسجد، آن‌هم به‌شرطى که در بالا آمد، مانعى ندارد.
