مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

قرارداد خریدوفروش‏.

هرگاه جنس تقلّبى مانند روغنى را كه با چیزی غیر از روغن مخلوط كرده بفروشد، چنانچه آن را معيّن كرده، مثلاً بگويد اين روغن را مى‏فروشم مشترى هر زمان متوجّه شد مى‏تواند معامله را فسخ كند، ولى اگر آن را معيّن نكند، بلكه بگويد فلان مقدار روغن را مى‏فروشم امّا هنگام تحويل دادن جنس تقلّبى تحويل دهد، مشترى مى‏تواند آن را پس بدهد و جنس سالم بگيرد.

جنسى را كه با ديدن معامله مى‏كنند، مانند خانه و اتومبيل و بسيارى از انواع فرش‌ها، معامله آن بدون مشاهده صحيح نيست.

جنسی را که می‌‌فروشند و چیزی را که عوض آن می‌‌گیرند چند شرط دارد: 1- باید مقدار آن معلوم باشد، به‌وسیله وزن، یا پیمانه، یا شماره و عدد. 2- توانایی بر تحویل آن داشته باشند، بنابراین فروختن حیوانی که‏ فرار کرده، صحیح نیست، حتی اگر چیزی به آن ضمیمه کنند (بنا بر احتیاط واجب). 3- صفات و خصوصیاتی که در آن‌هاست و در ارزش جنس و میل مردم به معامله اثر دارد معین نمایند. 4- شخص دیگری در جنس یا عوض آن حقی نداشته باشد، بنابراین مالی را که نزد کسی گرو گذاشته‏اند بدون اجازه او نمی‌توان فروخت و نیز خریدار می‌‌تواند به‌جای پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلاً فرشی از کسی بخرد و در عوض آن منافع یک‌ساله خانه خود را به او واگذار کند. خریدار و فروشنده در تعیین نرخ کالا آزادند، ولی اگر این آزادی در مواردی سبب فساد و اختلال نظام اقتصادی جامعه اسلامی گردد، حکومت اسلامی در چنین مواردی می‌‌تواند تعیین نرخ کند و مردم را به آن ملزم سازد.

هنگام خواندن صیغه معامله بايد دو طرف قصد انشاء داشته باشند يعنى مقصودشان از گفتن اين دو جمله خریدوفروش باشد، همچنين در جايى كه دادوستد عملى جانشين صیغه لفظى مى‏شود بايد قصد انشاء وجود داشته باشد.

این کار حرام است و درآمد آن نیز خالی از کراهت نیست.

درصورتی‌که جنبه زینتی دارد مانعی ندارد.

مستحب است فروشنده ميان مشتری‌ها در قيمت جنس فرق نگذارد و سخت‏گيرى نكند، قسم نخورد و اگر مشترى پشيمان شده و از او تقاضاى فسخ معامله را كند بپذيرد.

اگر شرط کرده باشند که ثمن در زمان معینی پرداخته شود و به این شرط عمل‌نکرده، بایع حق فسخ دارد. در غیر این صورت حق فسخ ندارد.

اگر شخصی کالایی را برای دیگری، به‌عنوان وکيل (یعنی از طرف او) بخرد بايد به همان مقداری که خریده بدهد؛ و می‌تواند حق‌الوکاله خود را دريافت کند. ولي اگر به‌صورت خریدوفروش باشد یعنی به اين عنوان‌ که اين جنس را هزار تومان به تو می‌فروشم باشد می‌تواند هزار تومان بفروشد؛ حتی اگر کمتر از این مقدار خریده باشد.

مانعی ندارد.

قراردادهاى دوطرفه مثل خریدوفروش‏، ازدواج، مصالحه را عقود گویند.