فسخ معامله در صورت تخلف از شرط ضمن عقد
من یک گوشی را به شخصی فروختهام با این شرط که هر زمان خواست گوشی را بفروشد آن را به خود من بفروشد ولی او بهشرط معامله عملنکرده و گوشی را به شخص دیگری فروخته است آیا جایز است که معامله را فسخ کنم و آن مقدار پولی را که بابت گوشی به من داده است به او برگردانم چون تخلف در معامله کرده است و همچنین امکان پس گرفتن گوشی برای او وجود دارد؟
در فرض سؤال میتواند معامله را فسخ کند.
انفساخ بیع در صورت تخلف از شرط
ملکی را به اقساط مورد معامله قرار میگیرد و بین طرفین چنین مقرر میگردد: «مشروط بر اینکه چکهای اقساطى پرداخت یا رضایت حاصل شود در غیر این صورت معامله فسخ است و پس از پرداخت تمامبهای ساختمان، فروشنده در محضر حاضر و سند را به خریدار انتقال دهد» سؤال این است که اگر خریدار مقدارى از بدهى خود را که بهموجب چک بوده در موعد مقرر پرداخت نکرده باشد، آیا فروشنده میتواند بیع را فسخ کند و یا به مناسبت شرط نتیجه بیع منفسخ میباشد و یا آنکه مجالى براى فسخ و انفساخ وجود ندارد؟
در فرض مسئله که در صورت تخلّف شرط، فروشنده حقّ فسخ براى خود قائل شده است، حقّ فسخ دارد اما اگر بهصورت شرط نتیجه گفته است معامله طبق نظر کسانى که شرط نتیجه را صحیح میدانند منفسخ است و چون ما در شرط نتیجه احتیاط میکنیم احوط آن است که در اینجا مصالحه کنند.
عدم پرداخت بهموقع ثمن توسط مشتری
چنانچه معاملهای انجام شود، و مشترى در موعد مقرّر ثمن معامله، یا قسمتى از آن را پرداخت نکند، و مثمن را نیز به دیگرى بفروشد، آیا بایع اوّل میتواند معامله را فسخ و مثمن را از دست مشترى دوّم، یا مشتریهای بعد از او بگیرد؟ اگر مشترى در معامله اوّل به بایع چک داده باشد، و چک در موعد مقرّر پاس نشود، تفاوتى در حکم مسئله ایجاد میکند؟
درصورتیکه شرط کرده که در فلان موعد بپردازد، و مشترى تخلّف از شرط کرده، فروشنده خیار تخلّف از شرط دارد. و اگر عین مال به دیگرى منتقلشده، باید مشترىِ متخلّف مثل، یا قیمت آن را، به بایع بازگرداند.
مفهوم خيار تخلّف از شرط
منظور از خیار تخلّف از شرط چیست؟
درصورتیکه در معامله فروشنده يا خريدار شرط كند كارى را براى طرف مقابل انجام دهد، يا جنس طرز مخصوصى باشد، سپس به آن شرط عمل نكند، در اين صورت طرف مقابل مىتواند معامله را فسخ كند، به این خیار تخلّف از شرط گویند.
به فروش گذاشتن اعتبار و شهرت عرضه کالا
اگر کسى با تلاش و کوشش و عرضه کالاى خوب بتواند شهرت و اعتبارى کسب کند، و پس از کسب اعتبار اجناس خود را به سهولت به فروش برساند. آیا میتواند را قسمتى از سرمایه خود را به قیمت زیادی به دیگرى واگذار کند و یا فقط اعتبار خود را بفروشد، یعنى به دیگرى اجازه دهد که کالاى خود را با اسم و عنوان فروشنده بفروشد این کار شرعاً صحیح است؟
هر دو صورت جایز است.
فروش اعتبار و معروفیت بهدستآمده از اجاره مغازه
فردى مغازهای را به دیگرى اجاره میدهد مستأجر با تلاش و کوشش و صرف هزینه و احیاناً تغییر کسب، به مغازه رونق داده، و اعتبارى براى مغازه تحصیل مینماید. آیا مستأجر میتواند پس از اتمام مدّت اجاره، ثمره کار و تلاش خود را بهرایگان به موجر ندهد، و با توجّه به رونق حاصله، از صاحب مغازه مبلغى تقاضا کند؟
اگر از اوّل در عقد اجاره چنین شرطى کرده باشند جایز است; در غیر این صورت جایز نیست.
ادعای مشتری به فاسد بودن مبیع بعد از تحویل
اینجانب مقدارى خرما بهشرط تحویل در دفتر شرکت فروختهام و مشترى آن را از ایران خارج کرده، و بعد از گذشتن چند ماه ادّعا دارد که خرما از اوّل فاسد بوده، آیا این ادّعا قابلقبول است؟
هرگاه فروشنده منکر وجود عیب در موقع فروش باشد، و خریدار دلیلى بر سخن خود نداشته باشد، قول فروشنده پذیرفته میشود. امّا خریدار حق دارد از او بخواهد نزد حاکم شرع قسم یاد کند.
حق فسخ در صورت واقعشدن ملک در طرح عقبنشینی
شخصی به رحمت خدا رفته و خانهای از خود به ارث گذاشته است، یکى از وراث قرار گذاشته که سهم دیگران را به نرخ عادلانه بخرد، حق السّهم بعضى را بهطور کامل و بعضى دیگر را بهطور ناقص پرداختنموده است; ولى در موقع تحویل ملک و انتقال سند مالکیت، شهردارى اعلام عقبنشینی نموده است، درحالیکه هیچکدام از وراث، اعم از خریدار و فروشنده، از عقبنشینی مطلع نبودهاند. آیا مبیع معیوب حساب میشود؟
چنانچه مسئله عقبنشینی قبل از خرید سهام بقیّه ورثه در برنامه بوده و از آن آگاهى نداشته عیب محسوب میشود و خریدار میتواند فسخ کند.
وصول پول از صاحب چک مسروقه بابت معامله انجامشده
شخصى چکبانکی که به نام حامل است به کاسبى میدهد، کاسب هم به اعتبار کلمه حامل، که شامل همه افراد است، به مبلغ چک، جنس میدهد و بعد که براى وصول وجه به بانک مراجعه میکند معلوم میشود که چک مزبور مسروقه است، آیا صاحب جنس میتواند از صاحب اصلى چک وجه را بگیرد؟
اگر چک مسروقه بوده، باید آن را به صاحبش برگرداند، و پول خود را از مشترى مطالبه کند.
فسخ معامله در صورت اطلاع از معیوب بودن کالا
شخصی وسیلهای را خریداری کردهام 2 روز بعد از معامله متوجه شده این وسیله دارای عیبهای درونی بسیار زیادی میباشد و فروشنده این مطالب را ذکر نکرده بود، آیا هماکنون میتواند معامله را فسخ و ضرر و زیان خود را بگیرد؟
درصورتیکه جنس مورد معامله عیب پنهانی داشته و شما از آن بیخبر بودهاید میتوانید معامله را فسخ کنید.
حق فسخ در صورت ایراد قانونی داشتن مبیع
وسیله نقلیهای از قبیل اتومبیل، یا موتورسیکلت و مانند آن مورد معامله قرار میگیرد فروشنده هرگونه ایراد و اشکال قانونى و شرعى در مورد مبیع را بر عهده میگیرد. بعداً مشخص میشود که مشکل قانونی دارد و با توجه به این ایراد که احتمال مسروقه بودن وسیله نقلیه را به همراه دارد آیا موجب فسخ معامله، یا فضولى بودن معامله میشود یا خیر؟
در فرض مسئله خریدار حقّ فسخ معامله را دارد.