مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

به خاطر ظاهر حال حرف او موردقبول نيست و از او پذيرفته نمی‌شود. البته اگر واقعاً يقين داشته باشيم كه نخوانده و آگاه نبوده می‌توان حرف او را پذيرفت.

هرگاه خريدار از اوّل قصدش اين باشد كه پول جنس را از پول حرام بدهد، معامله اشكال دارد، ولى اگر از اوّل قصدش اين نباشد بعداً از حرام بدهد معامله صحيح است، ولى پول حرامى را كه داده است كفايت نمى‏كند، بايد مجدداً از پول حلال بدهد.

درصورتی‌که در معامله يكى از خريدار و فروشنده مغبون شده باشد آن‌طرف که متضرر شده مى‏تواند معامله را فسخ كند، به این خیار غبن گویند.

هرگاه خريدار قيمت جنس را نداند و يا غفلت كند و جنس را گران‌تر از قيمت معمولى بخرد، چنانچه به‌قدری گران خريده باشد كه مردم او را مغبون بدانند مى‏تواند معامله را فسخ كند، اين حكم درصورتی‌که فروشنده قيمت جنس را نداند و مغبون شود نيز جارى است.

اراضى موات با ثبت دادن ملك كسى نمى‏شود، و خریدوفروش آن جايز نيست، مگر این‌که کاری روی آن انجام دهند و آن را آماده کشت یا بهره‌برداری دیگری سازند. (در زمان حكومت اسلامى، احياء موات مى‏بايست با اجازه حكومت باشد و نمى‏توان خودسرانه عمل كرد.)

درصورتی‌که در معامله فروشنده نتواند جنسى را كه فروخته تحويل دهد مشترى مى‏تواند معامله را فسخ كند، به این خیار تعذّر تسليم گویند.

خریدوفروش مال غصبى نيز حرام و باطل است و فروشنده بايد پول را به خريدار برگرداند، ولى خريدار حق ندارد آن مال غصبى را به غير صاحبش بدهد مگر آن‌که صاحبش معامله را اجازه دهد و اگر صاحب آن را نمی‌شناسد بايد به نظر حاكم شرع عمل كند.

خیار تأخیر مربوط به این موارد نیست و زمین متعلّق به مشترى است ولى احتیاط واجب آن است که به خاطر تفاوت فوق‌العاده زمین در این مدّت معادل مبلغ هشتاد هزار تومان را با توجّه به قیمت امروز زمین بدهد و یا بایع را راضى کند.

درصورتی‌که جنبه زینتی دارد مانعی ندارد.

درصورتی‌که در معامله مشترى پول جنسى را كه نقداً خريده تا «سه روز» ندهد و فروشنده هم‌جنس را تحويل نداده باشد، فروشنده مى‏تواند معامله را به هم بزند (مگر اينكه مشترى شرط كرده باشد دادن پول را تا مدّت معيّنى تأخير بيندازد) و اگر جنسى كه فروخته‌شده مثل بعضى از ميوه‏ها و سبزی‌ها باشد كه اگر يك روز بر آن بگذرد ضايع مى‏شود چنانچه تا شب پول آن را ندهد فروشنده مى‏تواند معامله را به هم بزند، به این خیار تأخير گویند.

آرى صحیح است و این موارد مالیت نداشته و معامله آن‌ها باطل است.

خریدوفروش چيزهايى كه در بين مردم مال محسوب نمى‏شود؛ هرچند براى شخص خاصی ارزش داشته باشد باطل است.