تعریف توریه
توریه به چه معنا است؟ آیا توریه اختصاص به موارد ضرورت دارد یا در غیر آنهم جایز است؟
توریه آن است که انسان سخنى دوپهلو بگوید و قصدش چیزى باشد، ولى مخاطب چیز دیگرى بفهمد. مثل اینکه کسى پشت در خانه بیاید و بپرسد: آیا فلآن کس در خانه است؟ و گوینده سخن در جواب بگوید: اینجا نیست و منظورش از «اینجا» پشت در باشد، ولى شنونده خیال میکند شخص موردنظر در خانه نیست؛ و اینگونه توریه مشروط به حال ضرورت نیست; هرچند بهتر رعایت ضرورت است.
چگونگی تحقّق دروغ
دروغ چه زمانی محقق میشود؟
هر زمانکه انسان مطلبی را خلاف واقع به دیگری بگوید.
حرمت مصرف بیرویه آب
با عنایت به محدودیت منابع آب قابل شرب و شیرین در کشور، مصرف بیرویه و غیرضرورى آنچه حکمی دارد؟
مصرف بیرویه آب قابل شرب یا آبهای زراعتى، در هیچ زمانى مجاز نیست؛ باید در این نعمت گرانبهای الهى، همه مردم صرفهجویی کنند و جلوی هرگونه اسراف را بگیرند.
حکم دروغ گفتن خبرنگار برای مصلحت نظام اسلامی
امام راحل (قدس سره) میفرمودند: «گاه میتوان براى حفظ نظام، برخى از واجبات را نیز ترک کرد.» آیا این موضوع در خبر هم صادق است؟ آیا خبرنگار نیز میتواند براى حفظ نظام بهدروغ متوسّل شود؟
اگر واقعاً مسئله بهصورت اهم و مهم درآید و مانند دروغ براى اصلاح ذات البین شود، مانعى ندارد. ولى چون ممکن است این حکم وسیله سوءاستفاده قرار گیرد و به هر بهانهای خبرهاى دروغ منتشر کنند، باید حتّى الإمکان از این کار پرهیز کرد.
مورد جواز قسم دروغ
در چه موردی قسم دروغ جايز است؟
با توجّه به اینکه قبح ذاتي دروغ بهصورت مقتضي است نه بهصورت علّت تامّه، يعني شرايط و موانع میتواند در آن تأثير گذارد، جواز قسم دروغ مبتني بر مسئله اهم و مهم خواهد بود؛ يعني درجایی که اگر راست بگويد، هدف مهمتر شرعي به خطر میافتد، مجاز خواهد بود؛ در غیر این صورت نه.
مسخره کردن دشمنان و کفار
مسخره كردن دشمنان اسلام، مثلاً با ساخت عروسکهای مضحك از آنها چه حکمی دارد؟
این کار خوبی نیست و ممکن است آنها مقابلهبهمثل کنند که ضرر و زیانش پوشیده نیست و لذا بهتر آن است که با این مسائل، منطقی برخورد شود.
تمسخر کسانی که متجاهر به فسق هستند
آیا تمسخر افرادى که متجاهر به فسق هستند، جایز است؟
درصورتیکه راه نهى از منکر، منحصر به این کار باشد، جایز است.
وظیفه کارگر در صورت اجبار کارفرما به گفتن دروغ
اینجانب مدّتى است که دریکی از باجههای مخابرات مشغول به کار هستم. کارفرمایم معتقد است که از نرخهای مخابرات بیشتر باید گرفت. ضمناً کار دیگرى که انجام میدهیم، خدمات فورى است؛ مثلاً کارهایى از قبیل خلافى ماشینها باید زود گرفته شود، ولى به دلایلى زود انجام نمیشود. وى میگوید: «اربابرجوع را با دروغ بفرست تا بروند» حال اگر من دروغ بگویم، گناه کرده و به خلق خدا نیز ظلم نمودهام و اگر راستش را بگویم، اربابرجوع با من درگیر شده، کارم را هم از دست میدهم؛ و مشکل دیگر این است که اگر کسى تلفن بزند و مبلغ آن 27 تومان شود، به خاطر نبودن پول خُرد، مجبور هستم 30 تومان بگیرم؛ با توجه به این مطلب وظیفه کارگر چیست؟
چنانچه نتوانید کارفرما را متقاعد کنید که طبق قوانین و مقررات عمل شود، آن کار را رها کنید و به دنبال کار مشروعى باشید. انشاء الله خداوند به شما کمک خواهد کرد.
وجوب پرهیز از کلام راست فتنهانگیز
آیا دروغ مصلحتآمیز بر کلام راست فتنهانگیز مقدّم است؟
راست اگر فتنهانگیز باشد و مفاسدى ایجاد کند باید از آن پرهیز کرد؛ خواه دروغش مصلحتآمیز باشد یا بیهوده؛ و ازآنجاکه این مطلب بهقاعده اهم و مهم بازمیگردد، باید ضررهاى ناشى از دروغ و فواید آن را با یکدیگر مقایسه کرد آنچه واجد اهمیت بیشترى است انجام داد. در ضمن اگر بتوان از دروغ به توریه پناه برد، توریه مقدّم است و منظور از توریه سخنى است که دو معنى داشته باشد؛ شنونده معنایى را از آن تصوّر میکند که خلاف واقع است و باور میکند و مصلحت حاصل میشود، امّا گوینده معناى دیگرى را تصوّر میکند که مطابق با واقع است.
لطیفهگویی در مورد ملل غیرمسلمان
لطیفههایی که درباره ملل غیرمسلمان گفته میشود، چه حکمی دارد؟ در مورد ملل مسلمان چطور؟
در هر دو مورد باید ادب اسلامى رعایت شود و هتک و توهینى به عمل نیاید. مگر ملّتهایی که محارب با مسلمین هستند.