تفاوت استخبارات با خبرگزاری
«استخبارات» از نگاه لغتشناسی، چه تفاوتى با خبرنگارى ما در فارسى دارد؟
استخبارات به معناى جستجوگرى و کارهاى اطلاعاتی است و اکنون در کشورهاى عربى این واژه درباره وزارت اطلاعات به کار میرود. ولى خبرنگارى اشاره به شرح حوادثى است که آشکارا در سطح جامعه رخ میدهد.
درجهبندی خبر از منظر فقه
آیا ازنظر فقهی، اخبار درجهبندی دارد؟ ترتیب نشر اخبار از بُعد اهمیت چگونه است؟
البتّه رسانههای جمعى در جامعه اسلامى، وظیفهدارند اخبارى را که باعث پیشرفت و شکوفای اسلام میشود، یا جلو ضرر و زیانهای محتمل (از داخل، یا خارج) را میگیرد، با نهایت دقّت و بى کموکاست در اختیار آنان بگذارند؛ و هر خبرى تأثیر بیشترى در جهت فوق داشته باشد، اهمیت بیشترى دارد و اخبار بر اساس همین معیار درجهبندی میشود.
بیان غیرواقعی از چهره نظام اسلامی
آیا بیان غیرواقعی چهره نظام، بهمنظور تقویت آن در مقابل دشمنان نظام جایز است؟
حتّى الامکان باید براى هر کارى از صداقت بهره گرفت که هم به شرع نزدیکتر است و هم به عقل.
حکم سانسور خبری ازنظر شرع
آیا در دین اسلام، سانسور اخبار و رویدادها جایز است؟ اگر جایز است، حدود آن را بیان فرمایید؟
هرگونه خبرى که انتشار آن به حال جامعه مضر است، یا سبب بیدارى دشمنان یا بهرهبرداری سوء آنان میشود، یا موجب تفرقه بین صفوف مسلمین میگردد، یا ایجاد یأس و وحشت و بدبینی میکند، یا تبعات دیگرى مانند آنچه گذشت دارد، چنین اخبارى نباید انتشار یابد. به همین دلیل در زمان جنگ، بسیارى از اخبار موقتاً مکتوم میماند و پس از برطرف شدن خطر، فاش میگردد. شبیه این معنا، در موارد دیگر نیز کاملاً ممکن است.
حکم استفاده از شیوههای غربی در پردازش اخبار
آیا در پردازش اخبار میتوانیم از شیوه مای خبرى غرب که با ترکیب اطلاعات مختلف پیامهای خاصی را القا میکنند و با واقعیت فاصله دارد، مانند شیوه مای «انگاره سازى»، «برجستهسازی»، «چینش اطلاعات در کنار هم» استفاده کرد؟توضیح اینکه: «انگاره سازى» ارائه تصویرى هدفدار از یک موضوع است که هدف خاصی را دنبال میکند، مانند کلمه «بنیادگرایى» که غرب براى اسلامگرایان به کار میگیرد. «برجستهسازی» اولویتبندی در اطلاعات بااهمیت موردنظر که هدف خاص القاى در پیام را دنبال میکند. «چینش اطلاعات» به کار گرفتن سوابق موضوعات دیگر و چسباندن آن به موضوع جدید، براى ایجاد یک پیام جدید و القاى یک فکر و تحمیل عقیده است؛ مثل اینکه هر انفجارى در هر جاى جهان رخ میدهد، با ذکر سابقه انفجارهاى دیگر که در آن برخى ایران را متّهم کردهاند، القاى اتّهام جدید به ایران با این سابقه قطعى است.
درصورتیکه هدف مشروع و مثبتى در این کار دنبال شود مانعى ندارد.
حکم تحلیل اخبار رسانههای خارجی
ازنظر معظم له، پخش و تحلیل اخبار رسانههای خارجى چه حکمی دارد؟
تفسیر و تحلیل اخبار که سبب بهرهگیری صحیح و پرهیز از سوءاستفاده میشود، نهتنها جایز بلکه گاه واجب است.
حکم انتشار خبر مضری که کتمان آن مضرتر است
انتشار برخى از اخبار به ضرر کشور است؛ ولى بیان نکردن آن، موجب بیاعتمادی بهنظام و رسانههای خودى و توجّه به رسانههای خارجى میگردد. با توجه به این مطلب، انتشار آنچه حکمی دارد؟
هرگاه ضرر نگفتن بیش از ضرر گفتن باشد، لازم است آن خبر بیان شود.
چارچوب و مرز انتقاد در عرصه خبر
انتقاد در عرصه خبری چه حکمی دارد؟ اگر انتقاد با پیشنهاد همراه نباشد اشکال دارد؟
انتقاد اگر با پیشنهاد توأم باشد، بهیقین بهتر است; ولى اگر انتقادکننده نتواند پیشنهادى مطرح کند، بازهم از باب امربهمعروف و نهى از منکر باید وظیفه خود را انجام دهد.
چارچوب تحلیل خبر و گزارش
تحلیل در اخبار و گزارشها، مانند علم تفسیر در حوزههاست. آیا میشود براى تحلیل خبرى و گزارش نیز چارچوبى تعیین نمود؟ آن چارچوبها کدامند؟
معمولاً براى تحلیل اخبار باید از قرائن و شواهد و سوابق موجود و مسائل مشابه استفاده کرد. اگر به نتیجه قطعى برسند، میتوانند بهطورقطع قضاوت کنند. در غیر این صورت، باید روى عنوان احتمالى بودن تکیه شود تا مطلبى برخلاف واقع نگفته باشند.
شایعه سازی و پذیرش شایعه
حکم فقهی شایعه سازی و حکم فقهی پذیرش شایعه چیست؟
نه شایعه سازی جایز است و نه پذیرش شایعه