مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اولاً، مراجع تقلید در اصول مسائل یک فتوا دارند و اگر اختلافى هست در جزئیات است. ثانیاً، این اختلاف به خاطر دور ماندن ما از زمان حضرات معصومین (علیهم‌السلام) است; زیرا روایاتى که از آن بزرگواران نقل‌شده، به‌وسیله اشخاصى است که بعضى، آن اشخاص را افراد مطمئن و بعضى ممکن است همه آن‌ها را مطمئن ندانند. البتّه مراجع نهایت کوشش خود را در شناخت آنان انجام می‌دهند، ولى ممکن است نظر همه یکسان نباشد. به‌علاوه فهم کلمات معصومین (علیهم‌السلام) با گذشت این‌همه زمان آسان نیست و گاه در آن اختلاف‌نظر پیدا می‌شود؛ و این، رمز اختلاف فتاواست.‌

آنچه در بالا نوشته‌اید از احکام حکومتى است و احکام حکومتى عموماً به یک کبراى کلیّه که در زمره احکام عناوین اولیه یا ثانویه است، بازمی‌گردد. به تعبیر دیگر، احکام حکومتى در طول احکام اولیه و ثانویه است، نه در عرض آن‌ها.‌

احتیاط اگر همراه با فتوا باشد مستحب است و اگر بدون آن باشد واجب است.‌

معمولاً تمام مسائل مزبور، از قرآن و اخبار اسلامى گرفته‌شده است; ولى دلیل عقلى نیز یکى از ادلّه چهارگانه فقهى است.‌

در مواردی که ادله ابهام شدید دارد مرجع برای رعایت حال خود و مقلدین حکم به احتیاط می‌دهد.‌

مترادف نیست ولی نزدیک به هم ازنظر مفهومی هستند و هر دو اکثراً معتبرند.

در شروطى كه شرط واقعى هستند فرقى بين جاهلی که دسترسی به‌جاهل قاصر (کسی یا چیزی ندارد تا علم پیدا کند) و جاهل مقصر (کسی که دسترسی دارد ولی پیگیری نکرده) نيست و فقدان اين شروط درهرصورت عمل را باطل مى‏كند، مانند طهارت از حدث يا استقبال قبله به معناى اينكه پشت به قبله نباشد همچنين وقت نماز و يا اركان نماز امّا بعضى شروط، شرط علمى هستند و در آن‌ها ملاك علم مكلّف است. در هنگام فقدان این‌گونه شروط بين جاهل قاصر و مقصر فرق است و فقط جاهل قاصر معذور مى‏باشد مثل طهارت از خبث يا شرايط لباس مصلى يا افعالى در نماز كه ركن نيستند.‌

به‌عنوان‌مثال در احكام سفر در مورد روزه از مجتهدى تقليد كند كه مى‌گويد روزه بگيرد و در نماز به فتواى مجتهدى عمل كند كه مى‌گويد شكسته بخواند.‌

کفار به چهار گروه تقسیم می‌شوند:گروه اول: کفار ذمیآن‌ها اهل کتابی هستند که در کشور اسلامی‌زندگی می‌کنند و پیمان ذمه دارند. یعنی با مسلمانآن‌همزیستی مسالمت‌آمیز دارند و به قوانین اسلام احترام می‌گذارند و در صورت درخواست حکومت اسلامی، جزیه می‌پردازند که در شرایط فعلی همان مالیات است و حکومت اسلامی، جان و مال و ناموس آن‌ها را مانند سایر شهروندان حفظ می‌کند.گروه دوم: کفار معاهَدکفاری که خارج از کشورهای اسلامی هستند ولی با مسلمانان عهد و پیمان‌دارند و در زمان حاضر، مبادله سفیر و کاردار و مانند آن نوعی عهد و پیمان محسوب می‌شود. مسلمانان با این گروه نیز با مسالمت و رعایت حقوق یکدیگر مراوده می‌کنند.نکته: کفار مستأمن که موقتاً از حکومت اسلامی طلب امنیت می‌کنند و با دریافت ویزا و پذیرش گذرنامه آن‌ها توسط حکومت، وارد کشور می‌شوند را جزء گروه دوم می‌شماریم. زیرا استیمان، نوعی عهد و پیمان است هرچند با آن‌ها مبادله سفیر و نماینده نداشته باشیم. بنابراین جهانگردها و امثال آن‌ها حتی از کشورهای محارب که ویزا می‌گیرند و وارد کشور می‌شوند، باید در امنیت کامل باشند.گروه سوم: کفار مهادِنکفاری که نه با مسلمانان عهد و پیمانی دارند و نه در جنگ هستند؛ مانند بعضی از کشورها که در زمان حاضر هیچ ارتباطی با مسلمانان ندارند، این گروه نیز در امنیت قرار دارند. قرآن مجید می‌فرماید: «لایَنْهاکُمُ اللهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِین» آن‌ها مصداق این آیه هستند و به‌صراحت قرآن (لاینهاکم)، می‌توان حتی به آن‌ها نیکی کرده و باید عدالت را درباره آن‌ها رعایت نمود و در امنیت باشند. هرچند عهد و پیمانی با مسلمانان ندارند.گروه چهارم: کفار محاربکفاری که در حال جنگ با مسلمانان هستند یا به محاربین کمک می‌کنند. در عصر ما بعضی کشورها مانند اسرائیل و برخی دیگر از کشورها مستقیم با مسلمانان در حال جنگ هستند و بعضی‌ها هم به آن‌ها کمک می‌کنند.در مورد شهروندان این کشورها، آن‌هایی که به حکومت کمک می‌کنند، در حکم محارب هستند مانند مردم اسرائیل که با ساخت شهرک‌ها و سکونت در آن‌ها و خوشحالی در شکست مسلمانان سبب کمک و تقویت اسرائیل هستند.ما مسئول حفظ امنیت این گروه نیستیم. ولی نباید جز به سربازان و مهاجمین آن‌ها، آن‌هم در میدان جنگ، آسیب رساند. همان‌طور که پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) فرمودند: «افرادی که در میدان جنگ نیستند وزنان و پیرمردها و بچه‌ها را از بین نبرید و اموالشان را آتش نزنید و ...» برخلاف عمل تأسف‌بار وهابی‌های تندرو که اقدام به نابودی افراد بی‌گناه و حتی مسلمانان می‌کنند. و نیز به همین دلیل، ما اجازه تولید و استفاده از سلاح‌های کشتارجمعی و بمب اتم را نمی‌دهیم. چون غیر جنگجویان را هم هدف قرار می‌دهد.

هرگاه افراد آگاهى باشند و رعایت احتیاط را در نقل مسائل بنمایند، مانعى ندارد.

هركس بايد مسائلى را كه معمولاً مورداحتیاج او واقع می‌شود ياد گيرد يا طريقه احتياط آن را بداند.

در احکام دینى یا باید درس خواند و مجتهد شد و احکام را از ادلّه چهارگانه (قرآن و سنّت و اجماع و دلیل عقل) استنباط کرد و یا باید تقلید کرد.