لمس و نظر بايد به مقدار ضرورت باشد و بيش از آن مجاز نيست. علاوه بر آنكه احراز شرايط فوق و رضايت بيمار و همسرش نيز لازم است.
درصورتی‌که اهل خبره و كارشناسان متدین، مسئله كنترل و محدود ساختن مواليد را یک ضرورت اجتماعى تشخيص دهند، شرعاً می‌توان به‌طور موقّت با آن موافقت كرد و يا در صورت لزوم به‌طور حساب‌شده از آن تبليغ نمود. در ضمن بايد توجّه داشت كه افزايش نسل به عقيده هیچ‌کس جزء واجبات نيست، بنابراين محدود ساختن، حرام نیست، مگر در مناطقى كه تغيير بافت جمعیتی به زيان مسلمين يا پيروان مكتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) باشد، كه در چنين مواردى بايد برنامه كنترل مواليد تعطيل شود.در ضمن بايد در موارد كنترل جمعيت به‌جای افزايش كمّى به سراغ افزايش كيفى رفت تا مسلمانانى عالم‌تر و كارآمدتر به جامعه اسلامى تحويل داده شوند و عزت و عظمت مسلمين حفظ شود؛ و نيز بايد توجه داشت كه در مواردى كه طبق تشخيص اهل خبره متعهد، كنترل جمعیت ضرورى است، بايد حتماً از وسايل مشروع استفاده كرد، نه از وسايل نامشروعى مانند سقط‌جنین و امثال آن.
اگر خوف خطر یا ضرر برای او باشد مانعی ندارد.
ديه ندارد، ولى اگر قابل بازگشت نباشد شرعاً جايز نيست.
جايز است در موارد ضرورت نطفه مرد را با وسایلی گرفته و در رحم همسرش وارد كنند، لكن بايد مقدّمات آن مشروع و حلال باشد و از مقدّمات حرام پرهيز شود.
هرگاه نطفه مرد را در رحم همسرش وارد كنند (خواه با استفاده از مقدّمات حلال يا حرام) فرزندى كه از او متولّد می‌شود حلال‌زاده است و متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احكام فرزند را دارد (مانند ارث و نفقه و غير آن).
اين كار ذاتاً اشكالى ندارد; ولى اگر مستلزم نظر و لمس نامشروع باشد، تنها در صورت ضرورت جايز است.
تلقیح نطفه مرد بیگانه، شرعاً حرام است و فرزند حاصل نامشروع خواهد بود.بنابراین، جايز نيست نطفه مرد بيگانه را در رحم زنى وارد كنند، خواه با اجازه آن زن باشد يا نه و خواه شوهر داشته باشد يا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد يا نه؛ و هرگاه چنين كنند و بچه‌ای از آن متولّد شود اگر اين عمل به‌طور شبهه انجام‌شده مثل‌اینکه گمان مىكرد زن خود اوست و زن نيز گمان مىكرد نطفه شوهر اوست و بعدازآن معلوم شد چنين نبوده، در اين صورت بچه متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احكام فرزند را دارد، ولى اگر اين كار از روى علم و عمد انجام گيرد بچه‌ای كه از آن متولّد می‌شود فرزند آن‌ها حساب نمی‌شود و احكام ارث و مانند آن را ندارد؛ ولى احكام محرمیت نسبت به صاحب نطفه، زن و بستگانشان جارى می‌شود.
استفاده از نطفه بيگانه براى صاحب فرزند شدن جايز نيست و تولّد فرزند بايد مستند به ازدواج صحيح شرعى باشد. ولى اگر چنين عملى انجام شود، فرزند متعلّق به صاحبان نطفه است و نسبت به مادرى كه در رحم او کشت‌شده نيز محرم است، بی‌آنکه از او ارث ببرد.
