عوامل ارث
چه عواملی باعث می‌شود که دو نفر از هم ارث ببرند؟
1. نسب (ارتباط خویشاوندی)2. سبب (زوجیت، ضمان جریره، ولاء امامت)
تکلیف اموال میت اگر متوفی ورثه‌ای نداشته باشد
اگر میت هیچ ورثه‌ای نداشته باشد، اموالش به چه کسی می‌رسد؟
ارث او به امام (علیه‌السلام) یا جانشین او می‌رسد که در زمان ما باید به حاکم شرع (مجتهد یا مرجع تقلید) داده شود.
تقسیم ارث اگر وارث متوفی فقط همسرش باشد
اگر تنها ورثه میت همسرش باشد اموالش به چه کسی می‌رسد؟
هرگاه زوج یا زوجه از دنیا برود و وارث دیگرى نباشد، اگر زوجه از دنیا برود تمام مال از آنِ زوج است و اگر زوج از دنیا برود، یک‌چهارم مال از آنِ زوجه و بقیّه به امام (علیه‌السلام) تعلّق مى‌گیرد؛ و در زمان ما باید به دست حاکم شرع برسانند؛ و اگر واقعاً آن زن نیازمند باشد، حاکم شرع مى‌تواند همه یا قسمتى از آن را به او بازگرداند.
توافق در نحوه تقسیم ارث بین وراث
آیا درصورتی‌که وارثان توافق کنند، می‌توانند خلاف سهام ارث عمل نمایند؟
چنانچه ورثه صغیری بین آنها نباشد تقسیمی که با توافق همه افراد ذی‌نفع صورت گرفته را نمی‌توان بر هم زد، مگر با جلب رضایت همه آنان
مالکانه بودن ید ورثه در صورت تقسیم اموال
آیا ید متصرّفین (ورثه) بعد از صدور حکم موت و تقسیم ترکه بین آنها امانى است یا ضمانى؟
در صورت تقسیم اموال ید آنها ید مالکانه است.
ارث فرزندخوانده
می‌دانیم که فرزندخواندگان ارث نمی‌برند. حال اگر زن و مردى که کودکى را به فرزندى قبول کرده‌اند، فرزندى از خود نداشته باشند، آیا بازهم فرزندخوانده ارث نمی‌برد؟
فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمی‌برد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفته‌اند می‌توانند وصیت کنند که مقدارى از اموال آنها (حداکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند و یا در حال حیات و صحت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و می‌توانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاة محفوظ دارند.
عدم کسر مخارج ازدواج فرزندان از اصل مال میت
شوهرم مدّت دوازده سال مریض بود و امسال از دنیا رفت، شش پسر و سه دختر دارم، براى سه تن از پسرها و یکى از دخترها تشکیل خانواده داده و مخارج زیادى را برایشان متحمل شده‌ام و هم‌اکنون سه پسر و دو دختر دیگر در منزل هستند. آیا می‌توانم مخارج ازدواج آنها را از اموال به‌جامانده از شوهرم استفاده کنم؟بجامانده از شوهرم استفاده کنم؟
هزینه‌های ازدواج بچه‌هایی که ازدواج‌نکرده‌اند از سهم‌الارث خودشان خواهد بود مگر اینکه دیگران رضایت دهند که از تمام مال الارث خارج شود.
تعریف کلاله
کلاله به چه کسی گفته می‌شود؟
در اصطلاح فقه، کلاله برادر و خواهر متوفی است، خواه پدری تنها، یا مادری تنها، یا پدری و مادری که روی‌هم کلالات ثلاث خوانده می‌شوند. برادر و خواهر پدری را «کلاله ابی»، برادر و خواهر مادری را «کلاله امّی» و برادر و خواهر پدر و مادری را «کلاله ابوینی» گویند.
ضمان جریره در عصر حاضر
با توجّه به نظر برخى از حقوقدانان در مورد شخصى بودن جرایم و جنایت‌ها و با عنایت به وضع کنونى جوامع، یعنى عدم تمایل اقارب نسبى به پرداخت دیه خطاى محض، بحث عاقله و ضمان جریره سالبه‌به انتفاء موضوع است. آیا صورت‌های دیگرى از ضمان جریره، با توجّه به نیازهاى کنونى جامعه قابل تصوّر است؟
بیمه حوادث بی‌شباهت به‌نوعی ضمان جریره نیست بنابراین نمی‌توان گفت که در دنیاى امروز ضمان جریره وجود ندارد ولى بیمه‌گر ارث نمی‌برد. چون در مقابل ضمان جریره، عوضى می‌گیرد.
ترقی قیمت مالی که بعنوان ثلث تعیین شده
اگر ثلث را به عين وصيّت كند مثلاً بگويد «فلان منزلم بابت ثلث هزينه شود» در حالى كه هنگام فوت اين ملك به اندازه ثلث يا كمتر بوده، امّا بعد از مدّتى قيمت آن ترقّى كرد و از ثلث بيشتر شد چه حكمى دارد؟
در اينجا بايد همان عين را صرف وصيّت كرد و ترقى آن مشكلى ايجاد نمىكند، مثل آن كه سهم ارث يكى از ورثه بعد از تقسيم رشد و ترقى بيشترى كند، مال را از نو تقسيم نمىكنند. ملاك، ارزش آن در زمان فوت است.
تقسیم ارث اگر وارث فقط یک نفر از یک گروه باشد
اگر وارث فقط یک نفر باشد ارث چگونه تقسیم می‌شود؟
اگر میت همسر داشته باشد ابتدا باید سهم‌الارث همسر را بپردازند و بقیه را به آن شخص بدهند و اگر همسر ندارد و ورثه او فقط یک نفر از یک گروه باشد در این صورت تمام مال به او می‌رسد؛ لازم به ذکر است تا وقتی یک نفر از یک گروه وجود داشته باشد گروه بعدی ارث نمی‌رسد.
