وصيّت كننده بايد بالغ و عاقل باشد، ولى بچه ده سالهاى كه خوب و بد را تميز مىدهد اگر براى كارهاى خير، مانند ساختن مسجد و مدرسه و بيمارستان، يا براى خويشاوندان خود وصيّت مناسب و معقولى كند صحيح است و نيز بايد وصيّت كننده سفيه نباشد و حاكم شرع او را از تصرّف دراموالش ممنوع نكرده باشد و از روى قصد و اختيار وصيّت كند، نه از روى اكراه و اجبار.
پدر نمىتواند هيچ يك از فرزندانش را از ارث محروم كند؛ و اموال او طبق قانون خدا ميان دختر و پسر تقسيم مىشود. فقط مىتواند وصيّت كند كه به مقدار ثلث اموالش يا كمتر، به هر كس مايل باشد، بپردازند.
1- اگر خمس و زكات و رد مظالم بدهكار است.2-اگر نماز و روزه قضا دارد بنا بر احتياط واجب بايد وصيّت كند.3-مالى نزد كسى دارد، يا در جايى پنهان كرده كه ورثه نمىدانند که اگر به واسطه ندانستن، و وصیت نکردن به آن، حقّشان از بين برود .
وصيّت نامه بدون امضا اعتبارى ندارد.
نوشتن وصیّت مستحب است، مگر این که چیز واجبى از حقّ الله یا حقّ النّاس بر عهده او باشد و بدون وصیّت خطر از بین رفتن آن باشد و كسى كه مى خواهد وصيّت كند مىتواند با گفتن يا نوشتن مقصود خود را بفهماند ولی چنانچه وصیت واجبی باشد و وصیت شفاهی ممکن نباشد وباید مکتوب نماید.و اگر قادر به سخن گفتن و نوشتن نباشد مىتواند با اشارهاى كه مقصودش را برساند وصيّت كند.
انسان نمىتواند بيش از مقدار ثلث مال خود را وصيّت كند، مگر اينكه ورثه اجازه دهند، خواه اين اجازه قبل از فوت او باشد يا بعد از فوت.
در صورتی که این وصیّت به ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می شود. و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.
وصیت تنها در ثلث اموال صحیح است و بقیه آن را به حاکم شرع تحویل می دهند.
در مورد حوزه هاى علمیّه و افراد باتقوایى که در این حوزه ها به امر تدریس و تبلیغ و ارشاد خلق و امربه معروف و نهى از منکر اشتغال دارند مصرف کنید. در حدیث آمده: «وما اعمال البرّ کلّها و الجهاد فى سبیل الله، عند الامر بالمعروف والنهى عن المنکر، الا کنفثه فى بحر لجّى; تمام اعمال نیک و حتّى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر مانند آب دهان در برابر دریاى عمیق است».
در اينجا بايد همان عين را صرف وصيّت كرد و ترقى آن مشكلى ايجاد نمىكند، مثل آن كه سهم ارث يكى از ورثه بعد از تقسيم رشد و ترقى بيشترى كند، مال را از نو تقسيم نمىكنند. ملاك، ارزش آن در زمان فوت است.
