مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

حق تألیف از حقوق عقلائیّه است، که شارع مقدّس بر اساس عمومات کتاب و سنّت آن را امضا نموده است، زیرا در عرف عقلا، عدم رعایت آن نوعى ظلم محسوب مى شود، و قابل واگذارى است.

آرى، حقّ طبع و نشر شرعى است. و قابل واگذارى با عوض یا بدون عوض مى باشد.

بعد از فوت صاحب اثر حقّ به ورثه او مي¬رسد ، ولي اگر به قدري زمان بگذرد (مثلاً 70 الي 80 سال بعد از فوت) که عقلا ديگر چنين حقّي براي ورثه قائل نيستند نياز به کسب اجازه نيست. و در صورت شک بايد استصحاب وجود حقّ را جاري کنيم.

باید از مؤلّف آن کتاب، در صورتى که در قید حیات است، و از ورثه او اگر رحلت کرده، اجازه بگیرد. این در صورتى است که نرم افزار را براى انتشار تهیّه کند; نه براى استفاده شخصى.

اگر بر اثر ریزش دیوار همسایه، خسارتى بر همسایه دیگر وارد مى شود، صاحب دیوار موظّف است کارى کند که جلوى خسارت گرفته شود، و اگر راه منحصر به تخریب و بازسازى باشد، مى توان او را ملزم به این کار کرد.

در بعضی از روایات این نام برای خدا ذکر شده و نباید فرزندان را به نام خدا نامید.

پایه هاى مشترک، که سقف هر دو خانه روى آن قرار دارد، متعلّق به هر دو مى باشد، و به صورت مشاع است، و باید با رضایت یکدیگر در آن تصرّف کنند. و اگر مى خواهند حق خود را جدا نمایند، با توافق طرفین صورت گیرد، و چنانچه در نحوه بهره گیرى براى بازسازى، اختلافى پیش آید، باید با نظر دو کارشناس مورد اطمینان عمل شود.

جایزه به ورثه او مى رسد، و در صورتى ناشر شریک در آن خواهد بود که جایزه تنها تعلّق به متن کتاب نگرفته باشد، بلکه کیفیّت نشر آن نیز مشمول جایزه شده باشد.

جهت آرایه و امثال آن جايز نيست; ولى اگر ضرورتى براى آموزش‌های لازم ايجاب كند و چيزى جانشين آن نشود، مانعى ندارد.

چنانچه نجات مسلمين (ولو در آينده) متوقف بر این‌گونه آموزش‌ها باشد و راه منحصر به اين معاينات و مشاهدات باشد جايز است.

درصورتی‌که در عدم مراجعه به حاذق‌تر، بيم خطر و ضرر باشد، بايد حاذق‌تر را مقدّم بشمرد؛ و اگر بيم ضرر و خطرى نباشد، معيار هم‌جنس بودن است. (البتّه در مواردى كه معاينات بدنى لازم است).

بديهى است حاذق بودن را تنها اهل خبره می‌توانند تشخيص دهند.