پیوند عضو کسی که مرگ مغزی شده
تعدادى از بيماران به دليل ضايعات مغزى غیرقابلبازگشت، فعالیتهای قشر مغز خود را ازدستداده و در حالت اغماى كامل بوده و به تحريكات داخلى و خارجى پاسخ نمیدهند، ضمناً فعالیتهای ساقه مغز خود را نيز ازدستداده، فاقد تنفّس و پاسخ به تحريكات متفاوت نورى و فيزيكى میباشند. در اینگونه موارد احتمال بازگشت فعالیتهای مورداشاره، مطلقاً وجود نداشته و بيمار داراى ضربان خودكار قلب بوده، كه ادامه اين ضربان هم موقّتى و تنها به كمك دستگاه تنفس مصنوعى به مدّت چند ساعت و حدّ اكثر چند روز مقدور است. اين وضعیت در اصطلاح پزشكى مرگ مغزى ناميده میشود; از طرفى نجات جان عدّه ديگرى از بيماران منوط به استفاده از اعضاى مبتلايان به مرگ مغزى است. با عنايت به اينكه اين اشخاص فاقد تنفّس، شعور، احساس و حركت ارادى هستند و هیچگاه حيات خود را بازنمییابند. لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:۱. در صورت احراز شرايط فوق، آيا میتوان از اعضاى بدن آنها براى نجات جان بيماران ديگر استفاده كرد؟۲. آيا صرف ضرورت نجات جان مسلمانان نيازمند به پيوند عضو، براى جواز قطع عضو كافى است، يا اذن قبلى و وصیت صاحب عضو نيز لازم است؟۳. آيا در صورت جواز قطع اعضا ديه، ثابت است، يا ساقط میشود؟۴. در صورت ثبوت ديه، پرداخت آن بر عهده كيست؟ پزشك يا بيمار؟۵. موارد مصرف ديه مذكور كدام است؟
۱. در موارد مرگ مغزى، بیصورتی كه در بالا ذكر شد، اگر موضوع قطعى و يقينى باشد، چنان فردى در اینگونه احكام مانند ميّت است (هرچند پارهاى از احكام ميّت مانند غسل و نماز و کفنودفن و غسل مسّ ميّت بر او جارى نمیشود) بنابراين برداشتن اعضاى او براى نجات جان مسلمانان مانعى ندارد.۲. در مواردى كه عضو را بعد از مرگ كامل برمیدارند و نجات جان ديگران منوط به آن است، اذن قبلى يا اجازه بازماندگان لازم نيست، هرچند بهتر است.۳. در مورد جواز قطع اعضا، احتياط دادن ديه است.۴. بر عهده كسى است كه عضو را قطع كرده است.۵. دركارهاى خير براى ميّت مصرف میشود.
عدم اعانه بر اثم با توزیع سرنگ استریل
با توجّه به اینکه در حال حاضر الگوى غالب انتقال ايدز در كشور ما اعتياد تزريقى است و گسترش ايدز با اين الگو، بسيار سريعتر از ساير روشها صورت میگیرد و همچنين با عنايت به خطرات و عوارض اجتماعى و اقتصادى بسيار شديدتر ايدز نسبت به اعتياد تزريقى، مراجع علمى سازمان بهداشت جهانى و مركز مديريت بیماریها، ارائه سرنگ استريل به معتادان را طبق برنامه مدوّن و بهعنوان یکی از مراحل ترك قطعى اعتياد پيشنهاد و طى دستورالعملهایی مشخص ابلاغ نمودهاند. لازم به ذكر است تجربيات ساير كشورها و برخى دانشگاههای كشور در اجراى برنامه مذكور نيز مؤيد تأثير واضح در كاهش بروز موارد جديد ايدز، اعتياد و همچنين افزايش مراجعه معتادان به مراكز بهداشتى درمانى و دريافت آموزش و مشاورههاى لازم بوده است. اين كار شرعاً چه حكمى دارد؟
با توجّه به آثار مثبتى كه براى اهداى سرنگ استريل به معتادان مرقوم داشتهايد و نتايج ثبت تجربیات در اين زمينه، اين كار ازنظر شرعى اشكالى ندارد و اعانت بر اثم محسوب نمیشود.
نام منیب
معنی منیب در قرآن چیست وآیا میشود نام منیب را بر روی فرزند خود قرار داد؟
این کلمه به معنای بازگشت کننده به سوی خداست و نامگذاری کودک به آن اشکال ندارد.
توصیه معظم له نسبت به کنترل موالید
در كل، با توجّه به سؤالات مطروحه، درصورتیکه حضرتعالی ارشاد و نظر خاصی داريد، لطفاً جهت استفاده پزشكان بفرماييد.
توصيه حقير اين است كه بايد در مسئله كنترل مواليد، مانند همه مسائل اجتماعى، از افراطوتفریط پرهيز كرد و تنها مسائل كوتاه مدّت را در نظر نگيرند و به واقعیتها توجّه كنند; نه شعارها.
تبانی برای جلوگیری از حق شفعه
برخی از شرکا برای جلوگیری از استفاده حق شفعه شریک خود سهم خود را از ملک مشترک مشاع به چند برابر قیمت واقعی به مشتری می فروشند و با هم قرار می گذارند که پس از تحقق معامله و عدم استفاده شریک از حقّ شفعه، مازاد بر قیمت واقعی را به خریدار بازگردانند آیا این حیله مشروع است؟
این حیله مشروع نیست و معامله مزبور جدّی نمی باشد و باطل است و به فرض که جدّی باشد چون مشتمل بر ضرر و زیان شریک است، باطل است.
اهداء عضو بدون ایجاد خطر و یا خطر کم برای اهداءکننده
لطفاً به سؤالات زير پاسخ دهيد:۱. آيا براى نجات جان یک مسلمان، میتوان عضوى از اعضاى خود را به او هديه كرد، مشروط بر اينكه هيچ خطر جانى متوجّه دهنده عضو نباشد؟۲. اگر براى دهنده عضو، احتمال آسيب و خطر كمتر از مرگ وجود داشته باشد، ولى با اين كار مسلمانى از مرگ نجات مییابد، آيا اين اقدام جايز است؟
۱. نهتنها اشكالى ندارد، بلكه راجح و خوب است و گاه ممكن است واجب شود.۲. جايز است.
حکم تاخیر در إعمال حق شفعه
آیا تاخیر در إعمال حق شفعه موجب سقوط آن می شود و فوریت در إعمال حق شفعه موضوعیت دارد و جزو شرایط آن محسوب می شود؟
تاخیر به مقدار مشورت و فکر کردن و تهیه پول برای إعمال حق شفعه مانعی ندارد اما بیش از این مقدار موجب سقوط حق شفعه می شود.
خودداری افراد مبتلا به ویروس از مراجعه به مرکز درمانی
در برخی موارد مانند ابتلای افراد به بیماری حاد یا واگیر که نیاز به قرنطینه و معالجات خاص دارد، این افراد از مراجعه به مراکز درمانی خودداری میکنند، حکم چیست؟
در صورتی كه ضرر مهمّى به او مىرسد یا خطر مرگ برای او و سرایت به دیگران وجود دارد، بيمار نباید از درمان خودداری و یا آنرا قطع كند.
رضایت پدر و مادر در وصیت بر اهداء عضو
آیا ثبتنام برای اهدای اعضای بدن بعد از مرگ باید با رضایت پدر و مادر انجام شود؟ و آیا این کار باقیات و صالحات بهحساب میآید؟ و اصلاً این کار درستی است؟
کار خوبی است و رضایت پدر و مادر شرط نیست ولی اگر آنها اذیت و آزار میشوند باید از این کار خودداری کرد.
باقی ماندن حق شفعه با فروش سهم شرکا به خریدار ثالث
در مساله حق شفعه، اگر دو شریک اولیه بعد از چندین سال با رضایت یکدیگر سهم خود را به خریداران ثالث بفروشند با توجه به اینکه در انتخاب شریک اراده ای نداشته اند و ضرری بابت شراکت اولیه متوجه آنها نیست آیا برای خریداران جدید نسبت به یکدیگر حق شفعه ایجاد میگردد؟
باتوجه به اینکه دونفر بعد با یکدیگر شریک می شوند اگر یکی اقدام به فروش حق خودکند دیگری حق شفعه خواهند داشت.
پیوند عضو مرگ مغزی برای نجات بیماران
با توجّه به وجود هزاران هزار بيمار دياليزى و نظر به اينكه پيوند كليه قطعیترین درمان اين عزيزان است، احتراماً خواهشمند است نظر خود را در مورد مسائل ذيل مرقوم بفرماييد:الف) به نظر حضرتعالی، پيوند عضو از فردى كه دچار مرگ مغزى شده چه حكمى دارد؟ لازم به ذكر است كه طبق نظر متخصصین با ازکارافتادن مغز، كليّه اعضاى بدن نيز پس از ساعتى از كار مىافتد.ب) آيا با وصیت فرد، چنين پيوندى جايز است؟ج) چنانچه پيوند عضو از فرد دچار مرگ مغزى شده جايز باشد، براى روشن شدن اذهان مردم نسبت به اين امر چه بايد كرد؟
هرگاه مرگ مغزى بهطور كامل و مسلّم باشد و هیچگونه احتمال بازگشت به زندگى عادى وجود نداشته باشد، برداشتن بعضى از اعضا (خواه مانند قلب باشد يا كليه يا عضو ديگر) براى نجات جان مسلمانى، مانعى ندارد، خواه وصیت به اين کارکرده باشد يا نه ولى بهتر جلب رضايت اولياى ميّت است.