تصرف در ملک فرزند بدون رعایت مصلحت
اگر پدری ملک دختر یازده و نیم ساله خود را که توسط مادرش به او واگذار شده است بدون اجازه و اطلاع دختر و همسرش (مادر دختر) با حق ولایت پدری اش بدون رعایت مصلحت مال فرزندش به نام خود منتقل کرده و پس از گذشت دو سال کلیه حقوق آن ملک و مالکیت آن را مجدداً بدون رعایت مصلحت و اطلاع فرزند و همسرش به شخص ثالثی صلح کند، آیا این عمل و معامله او از نظر شرع مقدس اسلام صحیح است؟
تصرّف در ملک فرزند بدون رعایت مصلحت او شرعاً جایز نیست و اگر معامله ای انجام گیرد در فرض سوال باطل است.
لزوم رعایت مصلحت صغار در دیه و قصاص
چنانچه ورثه مقتول صغیر باشند آیا همواره اخذ دیه از سوى اولیاى صغار، اصلح به حال صغار است، یا این که ولىّ صغیر حسب مورد مى تواند جانى را عفو یا مطالبه قصاص کند و آیا محدوده اختیارات ولىّ با قیّم، در این خصوص تفاوتى دارد؟
غالباً اخذ دیه به مصلحت صغار است; ولى موارد نادرى پیدا مى شود که ممکن است مصلحت صغار در عفو، یا قصاص باشد. و فرقی در این مطلب بین ولىّ با قیّم نیست و هر دو باید مصلحت صغیر را در نظر بگیرند.
کتمان وخامت بیماری به خاطر مصلحت
گاه به خاطر مصالح بيمار يا اطرافيان وى مجبور به كتمان حقيقت هستيم. اين كار چه حكمى دارد؟
درصورتیکه مصلحت ايجاب كند اين كار لازم است.
عدم ایجاد محرمیت در صورت رعایت نشدن قید مصلحت در عقد دختر صغیره
چنانچه برای محرمیت عقد موقتی برای دختری که به سن بلوغ نرسیده خوانده شود ولی آن قید که مدت را بهگونهای قرار بدهند تا دختر در حدّى باشد که قابل لذّت جنسى باشد را در نظر نگرفته است، آیا محرمیت حاصل میشود؟
در فرض سؤال اگر میخواهند محرم بشوند احتیاط آن است که مجدداً صیغه عقد متعه را به همان اوصافى که گفته شد بخوانند و الا معامله محرم بودن با مادر او نکند، هرچند احتیاط آن است که آن دختر را براى فرزند خود نیز نگیرند.
لزوم عمل مطابق وصیت با وجود مصلحت در تغییر
شخصى محترم و خیر در وصیتنامه خود از بازماندگان درخواست نموده، از محل ثلث اموال او یک حسینیه و یک مسجد احداث نمایند. بازماندگان حسینیه را ساختهاند و اکنون درصدد احداث مسجد میباشند، حال با توجه به اینکه مسجد در آن محل زیاد است و بازماندگان متوفی اصرار به ساخت مسجد در محل و محدوده زندگى خود دارند ولی وکیل متوفی تمایل به احداث بنایى براى رفع نیازهای امامزاده محل را دارند؛ و اینکه ) زمینهای امامزاده همگى وقف میباشند و ساخت مسجد در این مکان چندان مناسب و ضرورى نمیباشد. آیا میتوان بهجای مسجد حسینیهای دیگر، یا یکى دو سالن به بناى امامزاده محل اضافه نمود؟
وصیت را نمیتوان تغییر داد و باید مسجد ساخته شود، البتّه در محلی که احتیاج به مسجد بیشتر است، خواه دور باشد یا نزدیک (درصورتیکه جاى معیّنى در وصیتنامه تعیین نشده باشد.)
حکم دروغ گفتن خبرنگار برای مصلحت نظام اسلامی
امام راحل (قدس سره) میفرمودند: «گاه میتوان براى حفظ نظام، برخى از واجبات را نیز ترک کرد.» آیا این موضوع در خبر هم صادق است؟ آیا خبرنگار نیز میتواند براى حفظ نظام بهدروغ متوسّل شود؟
اگر واقعاً مسئله بهصورت اهم و مهم درآید و مانند دروغ براى اصلاح ذات البین شود، مانعى ندارد. ولى چون ممکن است این حکم وسیله سوءاستفاده قرار گیرد و به هر بهانهای خبرهاى دروغ منتشر کنند، باید حتّى الإمکان از این کار پرهیز کرد.
شمول نافذ بودن نظر ولی در امور غیر مالی که به مصلحت مولی علیه است
در فقه غنی اسلام، اهلیت افراد جهت تصرف در اموالشان موقوف بر بلوغ و رشد آنها است و شارع مقدس در جاهایی که فرد به عللی چون جنون یا سفه، تصرف عقلایی در اموال خود را نمی کند، نصب قیم توسط حاکم را به جهت جلوگیری از ورود ضرر به فرد یا اطرافیان و یا جامعه توصیه نموده است.تا آنجایی که بنده اطلاع دارد بحث حجر و نصب قیم برای غیر رشید مطلقا جهت امور مالی وضع شده اند، با توجه به ابتلائات جامعه امروز، ما با موارد زیادی از عدم تصمیم گیری صحیح و عقلایی در امور غیر مالی هم مواجه هستیم، مثل دختری که صرفا به دلیل ریزش مو و نازیبا شدن، در هنگام شیمی درمانی ( جهت درمان سرطان) ، از ادامه معالجه ممانعت می کند، با توجه به مصداق عرض شده، که مریض به دلیلی واهی خود را در معرض مرگ بسیار سریع قرار می دهد، آیا می توان مدعی حجر مریض در امور مربوط به درمان او شد ؟ عملا در اینجا حجر در امور غیر مالی مطرح است.
در این گونه موارد نیز باید نظر ولی عمل شود البته لازم است با ملایمت رفتار کنند.
پايه هاي فقهي مجمع تشخيص مصلحت نظام
پايه هاي فقهي مجمع تشخيص مصلحت نظام چيست؟
چنانچه منظور از مجمع تشخیص مصلحت نظام، تشخیص مصداق اهم و مهم باشد این امر بازگشت به تشخیص موضوع می کند و اعضای مجمع که از خبراء هستند می توانند در تشخیص این موضوع کمک کنند.
منظور از رعایت مصلحت وقف
در اکثر فتوای شرعی فقهای عظام در رابطه با وصول حقوق موقوفات میفرمایند رعایت مصلحت وقف بشود حال سوال این است اگر در روند اجرایی وظائف تولیت یا مدیریت یک امتیازات و مساعدت هایی را برای مستاجرین داشته باشیم که در مرحله اول بیشتر مصلحت و رعایت حال متولی و مدیریت وقف است اما با اثر جلب نظر مردم به متولی و مدیر وقف در آینده تعامل و توجه مردم به وقف و موقوفه هم خوب میشود و قطعا مصلحت وقف را هم به دنبال خواهد داشت این کار چه حکمی دارد؟
در صورتی که سرانجام به نفع موقوفه باشد اشکالی ندارد.
اختیارات ولی فقیه هنگام تعارض رعایت مصلحت وقف با مصالح عام مسلمین
آیا در اختیارات ولی فقیه تفاوتی میان وقف با سایر موضوعات اجتماعی و احکام حکومتی وجود دارد؟اگر رعایت غبطه موقوفات عام و تامین مصلحت با مصالح مسلمین نیازهای عمومی یا اواویت های حکومتی در تزاحم قرار داشته باشد رعایت کدام یک مقدم است؟
موارد مختلف است.
مفهوم مصلحت در حکومت اسلام
معناى لغوى، اصطلاحى و فقهى مصلحت چیست؟
مصلحت در فقه اهل سنّت مفهومى دارد و در فقه مکتب اهلبیت (علیهمالسلام) مفهومى دیگر. آنچه ازنظر فقه شیعه قابل توجیه است، در سه محور خلاصه میشود: اوّل: آنچه مربوط به حفظ نظام و حکومت اسلامى است. دوّم: حفظ نظم جامعه بر اساس این دو نوع مصلحت بسیارى از احکام مستحدثه شکل میگیرد زیرا حفظ نظام و حفظ نظم جامعه از مهمترین اهداف اسلام است که انحراف از آن جایز نیست. سوّم: آنچه مربوط به تعارض اهم و مهم است یعنى هرگاه دو مصلحت که مورد توجّه و قبول فقه اسلام است، در مقابل یکدیگر قرار گیرند، باید مصلحت اهم را ترجیح داد و مهم را فداى آن کرد. براى مثال در قسمت اوّل، میتوان مسائل مربوط به انتخابات، شرایط ویژه رئیسجمهوری و نمایندگان و انتخابکنندگان را در نظر گرفت؛ و در قسمت دوّم، مسائلى مانند نظام بانکدارى و بخش مهمی از نظام پولى و مسائل اقتصادى امروز را، بهعنوانمثال میتوان ذکر کرد؛ و در قسمت سوّم محدود کردن پارهای از معاملات و صادرات و واردات کشور که سلطه مردم را بر اموالشان محدود میسازد، ولى اهداف مهمی را احیا میکند، مثال خوبى است.