مدت زمان پاسخگویی به هر سوال بین 24 تا 72 ساعت است.

لطفا قبل از 72 ساعت از پیگیری سوال و یا ارسال سوال مجدد خودداری فرمائید.

از طریق بخش پیگیری سوال، سوال خود را پیگیری نمایید.

captcha
انصراف

زمان پاسخگویی به سوالات بین 24 تا 72 ساعت می باشد.

انصراف
چینش بر اساس:حروف الفباجدیدهاپربازدیدها

Azyaşlı uşağa silah verməklə törədilən qətl

Bizim yaşadığımız məntəqədə belə bir adət var ki, hər məhəllənin əhalisi istirahət və müxtəlif bayram günlərində istirahət etmək və təlim görmək üçün güllə atmaq yarışları təşkil edirlər. Təəssüflər olsun ki, bu yarışların birində bir şəxs başqasının “Kalaşnikov” avtomat silahını həddi-buluğa çatmayan bir (12-13 yaşında) oğlan uşağına tapşırır və ətrafda olanlar “silahdan və oğlandan muğayat ol!” – deyə xəbərdarlıq etsələr də, o, tamamilə gözü uşağın üstündə olduğunu deyib, ona təlim verməyə davam edir və “belə et, belə tut” – deyə göstərişlər verir. Oğlan uşağı da onun göstərişləri üzrə əməl edir. Lakin silah ”avtomat” düyməsinin üstündə olduğuna görə uşağın əlindən çıxaraq təlimçiyə dəyir və onu qətlə yetirir. Bu halda:1) Uşağın valideyninin icazəsi olmadan qətlə yetirilmiş təlimçinin bu və ya digər şəkildə silahı ona tapşırmağa ixtiyarı var idimi?2) Qətlə yetirilmiş şəxsin özü öz qətlində köməkçi və yaxud bilavasitə səbəbkar şəxs sayılır, yoxsa həm köməkçi və həm də bilavasitə səbəbkar (və yaxud da heç biri) sayılır? Qətlə yetirilmiş şəxsin diyəsi konkret kimin öhdəsindədir?3) Əgər diyə ”aqilə”nin (oğlanın qohumlarının) üzərinə düşürsə, atanın varlığı ilə digər qohumlara da şamil olurmu? Bundan əlavə diyənin aqilə (qohumlar) arasında hansı formada bölünəcəyini də izah etməyinizi xahiş edirik.

1) Onun belə bir iş görməyə haqqı yox idi. 2) Əgər silahı belə bir uşağa tapşırmaq ürf və cəmiyyət içində təhlükəli iş sayılırsa, təlim edən şəxs bu işi gördüyünə görə məsuliyyət daşıyır və ölən onun özüdürsə, diyəsi yoxdur. Əks halda isə diyə aqilənin öhdəsinə düşür.3) Ehtiyat budur ki, diyəni ödəməkdə ata da iştirak etsin. Amma digərlərinin iştirak etmələri qəti və şübhəsizdir. Diyə məbləğinin onlar arasında bölünməsi onların imkanları əsasındadır. Diyə məbləğini özləri ödəməlidir, ixtilaflı hallarda isə şəri hakimin köməyi ilə öz aralarında bölməlidirlər.

دسته‌ها: Xəsarəti ödəməkAqilə

Diyə bütün insanlar üçün eynidir

Əgər qətlə yetirilən şəxsin ölümü, onun evdə və ictimaiyyət içində olmaması ailəsindən əlavə, hansısa qrupa və ya sualda fərz olunduğu kimi bir cəmiyyətə həm maddi, həm də mənəvi ziyan vurarsa, təkcə ailəsinin yanında olmadığına görə dəyən maddi zərəri ödəmək üçün öncədən təyin olunmuş diyənin miqdarına əlavə etmək olarmı? Çünki, ailəsindən başqa bir qrup insan və ya cəmiyyət də onun ölümündən zərər çəkmişdir.

Fərdlər arasında fərqlərin mövcud olmasına baxmayaraq müqəddəs şəriət hamı üçün eyni məbləğdə diyə nəzərdə tutmuşdur (qadın – kişi və bu kimi halları istisna etməklə). Səbəbi də bu ola bilər ki, aydın meyarlar olmadan, onların arasındakı fərqi qəbul etmək ictimaiyyət içində saysız-hesabsız çəkişmə və mübahisələrə səbəb ola bilər ki, bunun da ziyanı faydasından artıq olacaqdır.

Diyənin hüquqi mahiyyəti

Diyənin hüquqi mahiyyəti nədən ibarətdir? Diyə şəriətdə zərərçəkən şəxsə dəyən ziyanı ödəmək və ya canini cəzalandırmaq deməkdir? Dəyən xəsarət diyənin miqdarından artıq olarsa, onu cinayətkardan tələb etmək olarmı?

Diyə dəymiş maddi ziyanı bərpa etmək mənası daşıyır. Dəymiş ziyanı ödəyərkən müalicə üçün diyənin məbləğindən artıq xərcləməli olsa, yuxarıda deyildiyi kimi, ehtiyat vacib budur ki, cinayətkar şəxs əlavə xərci ödəsin. (Zərəri ödəmək üçün minimum məbləğdən artıq ödəməməlidir.)

Qeyri-qanuni aborta görə diyə

Qadın şəri baxımdan qeyri-qanuni yolla hamilə olmuş, sonra bətnindəki uşağı saldırmışdır:1) Uşağın diyəsi varmı?2) Diyəsi varsa, kimə çatmalıdır?

Ehtiyat vacib, 800 dirhəm miqdarında diyə ödəməlidir. Uşaq kamil olsa, (sözü gedən uşağın böyüyüb həddi-buluğa çatdığı və İslam dinini qəbul etdiyi təqdirdə, kamil diyəsi olacaqdı) onun diyəsi yalnız imama və ya imamın naibi olan cameüş-şərait müctəhidə çatacaqdır ki, müsəlmanların məsləhəti üçün sərf edilsin. Bu uşaq yaşasaydı, evlənib uşaq sahibi olsaydı, diyəsi onun həyat yoldaşına və övladlarına çatacaqdı.

Aborta görə qisas yoxdur

Hamilə qadın uşağını saldırmaq üçün həkimə və ya mama həkiminə müraciət etsə, o da (bu işin haram olması haqda) məlumatı ola-ola, qəsdən uşağı abort etsə, uşağa ruh verildiyi təqdirdə ondan qisas alınmalıdır, yoxsa onun boynuna kamil diyə düşür?

Bətndəki uşaq kamil olsa belə onun qəsdən öldürülməsinə görə diyə düşür, qisas alınmır. Çünki əvvəla, qisasın ümumi dəlilləri bətndəki uşağa şamil olmur. İkincisi, bətndəki uşaq diyəsinə aid fəsildə nəql olunan müxtəlif hədislərdə elə ifadələr mövcuddur ki, ya birmənalı şəkildə qəsdən adam öldürməni və yaxud istər qəsdən, istər səhvən və ehtiyatsızlıq üzündən adam öldürməni çatdırır. Sözü gedən halların hamısında açıq-aydın diyə düşdüyü qeyd olunmuşdur. Üçüncüsü, əgər bunun hansı qisimdən olmasında şübhə olduğunu fərz etsək, “hədd (cəza) və qisas tudrəu biş-şübəhat” (mövzuda şübhə olan zaman cəza tətbiq olunmur). (Burada “Dər” qaydası nəzərdə tutulur). Xüsusilə də bətndəki uşağa aid olan fəsildə görkəmli fəqihlərin arasında nadir hallardan savayı, qisasın caiz olmasına dair fitva görünməmişdir.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی