درصورتی‌که دولت پول را به‌عنوان جایزه بدهد خمس آن مانند سایر درآمدها است و اگر بخشی از گنج را بدهد طبق خمس گنج محاسبه می‌شود.
در حال حاضر معیار پرداخت خمس، پول موجود در هر کشوری است.
بدهکار می‌تواند اگر مجتهد صلاح ببیند با او یا نماینده او مقدار بدهى خود را دستگردان کند و به ذمّه بگیرد و به اقساط بپردازد؛ ضمناً در این صورت می‌تواند در تمام مال تصرّف نمايد و اگر بعدازآن منافعى از آن مال به دست آيد مال خود اوست.
كسى كه از اوّل تكليف، خمس نداده و درآمدهايى پیداکرده و وسايلى براى زندگى خود خريده است و الآن متوجّه وظيفه خمس شده و مىخواهد تكليف خود را درباره آن ادا كند و زندگى خود را پاك نمايد اگر از منافع كسب، چيزى را كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال از خريد آن گذشته بايد خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چيزهاى ديگرى كه به آن‌ها نياز دارد مطابق شأن خود خريده، پس اگر بداند در بين سالى كه در آن سال فايده برده آن‌ها را خريده است لازم نيست خمس آن را بدهد و اگر نداند كه در بين سال يا بعد از تمام شدن سال بوده بنا بر احتياط واجب بايد با حاكم شرع يا نماينده او مصالحه كند، يعنى تمام اموال مشكوك خود را حساب كرده و حاكم شرع بدهى او را از جهت خمس به مقدارى تخمين مىزند و با او مصالحه می‌کند و با پرداخت آن تمام اموالش پاك می‌شود.
می‌تواند خمس را به هر فردي که صالح براي تقليد است بپردازد.
این کار جایز است؛ ولى اگر می‌خواهد از حج خود به‌طور کامل نتیجه بگیرد تمام اموال خود را پاک کند؛ بنابراین چنانچه پول قربانى و احرام آن‌ها از پول مخمّس باشد حج صحیح است و إلاّ اشکال دارد و درهرحال گناه کرده است.
با اجازه حاکم شرع یا نماینده او مجاز است.
اگر يقين ندارید خانه يا غذاى او از پول غير مخمّس تهيّه شده، تصرّف در آن مانعى ندارد؛ و اگر يقين دارید ما به شما اجازه می‌دهیم تصرّف كنید و معادل خمس آن را كه تصرّف کرده‌اید به سادات نيازمندى بپردازید؛ و اگر تمكّن نداريد بر ذمّه بگيرید و هر موقع كه توانستید، بپردازید.
هرگاه كسى مالى را كه خمسش را نداده‌اند خريدارى كند، معامله او نسبت به خمس باطل است، مگر آنكه حاكم شرع اجازه دهد كه در اين صورت خمس پول معامله را بايد به او داد و اگر به فروشنده داده باشد بايد از او بگيرد و به حاكم شرع دهد.
كسانى كه كارشان غوّاصى يا بيرون آوردن معادن است هرگاه خمس آن‌ها را بدهند و در آخر سال چيزى از مخارج سالشان زياد بيايد لازم نيست دوباره خمس بدهند.
كسى كه داراى چند رشته کسب‌وکار است، مثلاً هم زراعت دارد و هم صنعت و هم درآمد كارگرى، بايد منافع همه را در آخر سال يكجا حساب كند، چنانچه چيزى زائد بر مخارج داشت خمس آن را بدهد.
هر چيزى كه مال‌التجاره يا ابزار كسب يا منبع درآمد است خمس دارد ولى اگر خانه مسكونى يا وسيله نقليه شخصى است خمس ندارد و اگر بخشى ازآن‌جهت كسب و بخشى جهت سكونت است بايد به نسبت خمس قسمت كسب را حساب نمايد.
