جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

بن کارمندی و مانند آن جزء حقوقشان محسوب می شود چنانچه چیزی از آن تا پایان سال خمس اضافه بماند خمس دارد.

پول رهن منزل تا زمانى كه در رهن است خمس ندارد، ولى هر گاه از رهن آزاد شود و ديگر براى آن جهت مورد نياز نباشد، و تا پايان سال خمسى هزينه نگردد خمس به آن تعلق مى گيرد.

اگر براى لباس و مانند آن کنار گذاشته و تهیّه لباس جز از این راه میسّر نیست، خمس ندارد.

در صورتی که نیازی به منزل ندارد خمس دارد.

چنانچه زمین مذکور را برای تهیه منزل مسکونی و از درآمد همان سال خریده شده باشد خمس ندارد.

واجب است خمس چيزى را كه از معادن طلا، نقره، سرب، آهن، مس، زغال سنگ، نفت، گوگرد، فيروزه، نمك و معدنهاى ديگر و انواع فلزات به دست مى‏آورند بدهند و احتياط واجب آن است كه نصاب معيّنى در آن نيست، يعنى آنچه را از معدن استخراج مى‏كنند كم باشديا زياد خمس دارد.

گچ و آهك و گل سرخ و مانند آن اگر به آنها معدن گفته شود بايد خمس آن را بدهد، همچنين انواع سنگ ها.

معدن، خواه روى زمين باشد يا زير زمين، در زمين ملكى باشد يا در جايى كه مالك ندارد، استخراج كننده آن مسلمان باشد يا غير مسلمان، بالغ باشد يا غير بالغ، در تمام اين صورتها بايد خمس آن پرداخته شود و در صورتى كه كودك باشد، ولىّ او مى‏پردازد.

مخارج و هزينه استخراج معدن و تصفيه آن (در صورتى كه احتياج به تصفيه دارد) و همچنين اجاره‏ اى را كه جهت معدن مى‏ پردازد از آن كم مى‏شود و باقيمانده خمس دارد، ولى مخارج سال از درآمد معدن كسر نمى‏شود.

اجاره کننده باید پس از کسر مخارج خمس معدن را بپردازد و اگر سال بر آن بگذرد خمس دیگری باید بدهد اما اگر دادن دو خمس سنگین باشد ما یکی از آن دو را به او می بخشیم.

اگر چند نفر چيزى را از معدن استخراج كنند بايد بعد از كم كردن مخارج، خمس آن را بدهند، خواه كم باشد يا زياد (بنابر احتياط واجب(.

اگر معدنى را كه در ملك ديگرى است استخراج كند، آنچه از آن به دست مى‏آيد مال صاحب آن زمين است و چون صاحب ملك براى بيرون آوردن آن خرجى نكرده، بايد خمس تمام آنچه از معدن استخراج شده بدهد، ولى اگر اين كار به دستور او انجام گرفته هزينه آن بر عهده اوست و از درآمد معدن كم مى‏شود.