جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اگر دو يا چند نفر گنجى پيدا كنند همه در آن شريكند و طبق قراردادى كه دارند عمل مى‏كنند و سهم هر يك به حدّ نصاب برسد خمس دارد.

اگر چند نفر چيزى را از معدن استخراج كنند بايد بعد از كم كردن مخارج، خمس آن را بدهند، خواه كم باشد يا زياد (بنابر احتياط واجب(.

هرگاه چند نفر جواهراتى را از دريا بيرون آورند بنابر احتياط واجب لازم نيست سهم هر كدام به اندازه نصاب برسد، بلكه اگر مجموعاً به اندازه نصاب باشد بايد خمس آن را بدهد.

اگر فرزند یکسال بعد از بلوغ صاحب آن بود باید خمس اصل سهام(بنابر احتیاط واجب) بدهد و اگر بعد از یکسال سودی از آن به دست آمده است و مصرف نشده است باید خمس سود را نیز بدهد.

هرگاه قبل از گذشتن سال خمسی وقف کند خمس ندارد. البته چنانچه آن ملك درآمدى داشته باشد و از مخارج سال آنها زياد بيايد بايد خمس آن را بدهند.

اگر حكومت اسلامى معدنى را استخراج كند خمس به آن تعلّق نمى‏گيرد.

در این صورت حاکم شرع (مجتهد عادل) حق دارد بر اخراج و صرف آن در مصارف مسلمین نظارت کند در این صورت استخراج کنندگان باید نظر حاکم شرع را رعایت کنند.

در صورتی که واقعا واگذار نکرده است خمس بر عهده ی مرد است.

در مورد مجنون خمس به مال او تعلّق نمى گیرد; ولى مجنون ادوارى در آن زمانى که عاقل است باید خمسش را بپردازد، و امّا سفیه اداى خمس مالش با ولىّ اوست.

هرگاه سال بر آن گذشته باشد خمس به آنها تعلق می گیرد.

هرگاه غير مال ‏التّجاره مالى دارد كه خمس آن را داده يا اصلًا خمس ندارد (مانند ارث) چنانچه قيمتش بالا رود، اگر آن را بفروشد بايد خمس اضافه قيمت را بدهد، همچنين اگر گوسفندى را كه خمسش داده چاق شود بايد خمس آنچه زياد شده بعد از فروش بدهد.

اگر معدنى را كه در ملك ديگرى است استخراج كند، آنچه از آن به دست مى‏آيد مال صاحب آن زمين است و چون صاحب ملك براى بيرون آوردن آن خرجى نكرده، بايد خمس تمام آنچه از معدن استخراج شده بدهد، ولى اگر اين كار به دستور او انجام گرفته هزينه آن بر عهده اوست و از درآمد معدن كم مى‏شود.