جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

صدقه مستحبی را می توان به فرزندان داد و احتیاط آن است که نذر را به واجب النفقه ندهند.

مسافرى كه خرجى او تمام شده، يا اموالش به سرقت رفته، يا مركبش از كار افتاده، چنانچه سفر او سفر معصيت نباشد و نتواند با فروختن چيزى يا قرض كردن مالى خود را به مقصد برساند، مى‏تواند زكات بگيرد، هر چند در وطن خود فقير نباشد و لازم نيست بعد از رسيدن به وطن مقدارى را كه از باب زكات گرفته برگرداند، ولى اگر بعد از رسيدن به وطن چيزى از زكات زياد آمده باشد بايد آن را به حاكم شرع بدهد و بگويد زكات است.

جایز نیست.

اگر خمس و ساير وجوهات كفايت مخارج سادات را نكند و ناچار به گرفتن زكات باشند، مى‏توانند از غير سيّد زكات بگيرند، امّا احتياط واجب آن است كه فقط به مقدار مخارج روزانه بگيرند.

كسى كه فقير بودنش معلوم نيست نمى‏توان به او زكات داد، ولى اگر از ظاهر حالش گمان پيدا شود كه فقير است، زكات دادن به او جايز است، همچنين اگر افراد مورد اعتماد خبر دهند كه او فقير مى‏باشد.

در صورتى که حکومت اسلامى توانایى داشته باشد باید از محلّ زکات (اگر در اختیار دارد) دیون مدیونین را بپردازد، و کافى است که آنها ظاهر الصّلاح باشند.

مستحقّين زكات بايد شرايط زير را داشته باشند: اوّل، ايمان به خدا و پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه دوازده‏گانه عليهم السلام، به اطفال يا ديوانگانى كه از مسلمانان شيعه فقير باشند مى‏توان زكات داد، منتهى بايد زكات را به دست ولى آنها بدهند، خواه به نيت تمليك به طفل يا ديوانه باشد يا به قصد مصرف كردن درباره آنها و اگر به ولى دسترسى ندارد مى‏تواند خودش يا به وسيله يك نفر امين زكات را براى احتياجات آنها صرف كند.دوم، در دادن زكات به فقیر عدالت و عدم ارتكاب گناهان كبيره شرط نيست، ولی نبايد زکات مايه كمك به گناه شود، بنابراين زكات را به كسى كه آن را در معصيت صرف مى‏كند نمى‏توان داد و احتياط واجب آن است به‏ شرابخوار نيز زكات ندهند. سوم، واجب‏ النفقه نبودن مستحقین زکات، يعنى زكات را نمى‏توان به فرزند و همسر و پدر و مادر داد، ولى اگر آنها بدهكار باشند و نتوانند بدهى خود را بپردازند زكات را به مقدار اداء دين مى‏توان به آنها داد. چهارم، زكات گيرنده از سادات نباشد، مگر اين‏كه زكات دهنده هم از سادات باشد.

همانگونه كه در تفسير نمونه، جلد 8 ذيل آيه 60 سوره توبه نوشته ايم «مؤلفة القلوب» تمام كسانى هستند كه به خاطر ايجاد الفت و محبّت آنان به اسلام و مسلمين زكات داده مىشود و در صدر اسلام نمونه روشن آن در داستان جنگ حنين ظاهر شد و در تواريخ اسلامى نوشته شده است و به طور كلى كمك به تمام كسانى كه به نحوى به اسلام كمك مىكنند و تمايل به مسلمانان دارند هر چند مسلمان نيستند در عنوان «مؤلفة القلوب» باقيست.

اگر كسى نمى‏تواند مخارج افراد واجب ‏النفقه خود را بپردازد، مثلًا قادر نيست خرج زن و بچه خود را بدهد، يا توانايى دارد و نمى‏دهد، ديگران مى‏توانند به آنها زكات دهند.

در فرض سؤال، اشکالی ندارد.

صنعتگر يا كارگرى كه درآمد او از مخارج سالش كمتر است مى‏تواند كسرى مخارجش را از زكات بگيرد و لازم نيست ابزار كار يا سرمايه و ملك خود را به مصرف مخارج برساند.

كسى كه مى‏تواند با ياد گرفتن صنعت يا كارهاى ديگر زندگى خود را اداره كند، بايد يادگيرد تا نيازى به زكات نداشته باشد، ولى تا زمانى كه مشغول ياد گرفتن است مى‏تواند زكات بگيرد.