در صورت تغییر محتوا، هم دروغ و هم تهمت محسوب میشود; ولى تلخیص کردن و نقل به معنى مانعى ندارد.
با توجّه به اینکه نظام بر اساس اسلام بناشده، چنین تضادی متصوّر نیست مگر کسانى که یا به مسائل اسلامى توجّه ندارند، یا به مصالح نظام.
کمفروشی معنى خاصی دارد که در معاملات تصوّر میشود و مفهوم عامی دارد که هر کس از کار خودش کم بگذرد (و بهاصطلاح بدزدد) مصداق آن خواهد بود؛ و در مورد خبر، اگر خبر را بهطور ناقص و دستوپاشکسته نقل کنند، یا اصلاً بعضى از اخبار را نقل کنند و بعضى را نقل نکنند، شبیه آن است که کمفروشی کردهاند.
اگر یک فرد مورد وثوق خبر را نقل کند، کافى است. ولى احتیاط آن است که در اخبار مهم به قول یک نفر قناعت نکند.
نام این کار را نمیتوان رشوه گذاشت؛ بلکه حقالزحمهای است که در مقابل کار مثبت و مفید و مشروع پرداخت میشود و لذا این کار براى دهنده و گیرنده حقالزحمه اشکالى ندارد.
ثقه بودن مخبر، از طریق معاشرت، یا شهادت افراد مطلع و آگاه و ثقه استفاده میشود.
خبر موثّق را از چند طریق میتوان شناخت: نخست از طریق وثاقت راوى; یعنى ناقل خبر شخص مورد اعتمادى باشد. دوّم، از طریق مقبولیت عمومى، یعنى اگرچه راوى شناختهشده نیست، امّا خبر در میان مردم چنان شهرتى دارد که موجب اطمینان میشود. سوّم، از طریق محتواى خبر، یعنى مضمون خبر چنان مستدل و توأم با قرائن است که خود گواه صحت خویش است.
اسرار هیچ مسلمانى را نمیشود افشا کرد; مگر در مواردى که مصلحت مهمتر در کار باشد.
تا آنجایی که خبر به حدّ تواتر نرسد و محفوف به قرائن اطمینانبخش نباشد، باید آن را بهصورت خبر محتمل ذکر کند; نه خبر قطعى.
خبرنگار هم طبق ضوابط امربهمعروف میتواند عمل کند; درجایی که احتمال تأثیر وجود دارد و ضررى بر آن مترتّب نمیشود و منکر بودن آن مسلّم است، باید به وظیفه امربهمعروف و نهى از منکر عمل کند. مگر اینکه شغل او (که بهعنوان یک واجب کفایى عمل میکند) به خطر افتد; در این صورت میتواند این کار را بهطور غیرمستقیم انجام دهد; یعنى بهوسیله دیگران.
خبرنگار از طریق اطّلاع رسانى به افرادى که آماده انجاموظیفه در مورد این مبارزه هستند و همچنین از طریق افشاگرى در سطح جامعه، بهویژه اطّلاع رسانى درباره پیامدهاى سوء و اثرات زیانبار این تهاجم، میتواند غیرمستقیم کمک کند.
