مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در مقام ضرورت قسم به لفظ جلاله، يا ساير اسماء الله، براى شخص محرم، جهت اثبات حقّ يا ابطال باطلى جايز است.

در موضوع جدال سوگند دروغ و راست يكسان است؛ ولى اگر قسم دروغ باشد، كفّاره آن در همان مرتبه اوّل يك گوسفند است و احتیاط آن است كه براى دو بار قسمِ دروغ يك گاو و براى سه بار يك شتر كفّاره دهد و اگر راست باشد، چنانچه سه مرتبه تكرار كند كفّاره‌اش يك گوسفند مى‌باشد؛ امّا كمتر از سه بار كفّاره ندارد؛ هرچند در حال احرام كار خلافى كرده و بايد استغفار كند.

اگر قسم به غير نام خداوند و صفات او باشد، حكم جدال ندارد.

ساير نام‌های خداوند نيز حكم لفظ جلاله (الله) را دارد؛ (بنا بر احتياط واجب) بنابراین اگر مُحرم در مقام خصومت و مجادله براى اثبات يا نفى مطلبى در مقابل ديگرى، به «رحمان» يا «رحيم» يا «خالق آسمان و زمین» و مانند آن قسم بخورد، جدال محسوب مى‌شود.

اگر محرم بيش از سه مرتبه قسمِ راست بخورد، هر مقدار كه باشد، كفّاره آن يك گوسفند است؛ مگر آن كه بعد از سه مرتبه كفّاره بدهد، كه در اين صورت اگر سه مرتبه ديگر جدال كند، بايد يك گوسفندِ ديگر كفّاره بدهد.

اگر محرم بيش از سه مرتبه قسمِ راست بخورد، هر مقدار كه باشد، كفّاره آن يك گوسفند است؛ مگر آن‌که بعد از سه مرتبه كفّاره بدهد، كه در اين صورت اگر سه مرتبه ديگر جدال كند، بايد يك گوسفندِ ديگر كفّاره بدهد.

اگر به‌دروغ مثلاً ده مرتبه يا بيشتر جدال كند، كفّاره آن بنا بر احتياط يك شتر است؛ مگر این‌که پس از سه مرتبه يا بيشتر، كفّاره را بپردازد كه در اين صورت بايد در دفعه اوّل گوسفند و در دفعه دوّم گاو و در دفعه سوّم شتر كفّاره دهد.

گفتن كلمه «لا» و «بَلى» و مرادف آن در ساير زبان‌ها، مثل «نه» و «آرى» در فارسى، جدال نيست؛ بلكه قسم خوردن براى اثبات يا ردّ مطلبى، از روى خصومت و مخالفت جدال است.

اظهار تنفّر و بيزارى و برائت از دشمنان اسلام، نه‌تنها ضررى براى احرام ندارد، بلكه از وظايف مسلمين در برابر كفّار مى‌باشد.

هرگاه از روى محبت (نه به خاطر خصومت) بگويد: «به خدا قسم اين كار را نكن» يا بگويد: «به خدا سوگند بگذار من براى تو اين كار را انجام دهم» حرام نيست و كفّاره هم ندارد.

احتياط آن است كه در حال احرام از هر نوع مجادله و خصومت بپرهيزد؛ هرچند جمله‌هاى قسم در آن نباشد.

«جدال» در حال احرام ممنوع است، همان‌گونه كه در این شريفه 179 سوره بقره به آن اشاره‌شده است و منظور از «جدال» در اينجا آن است كه از روى خصومت و دشمنى براى اثبات مطلبى در مقابل ديگرى به خدا سوگند ياد كند و بگويد: «بَلى وَاللّهِ...؛ آرى، به خدا سوگند كه مطلب چنين است» يا براى نفى مطلبى بگويد: «لا وَاللّهِ...؛ نه، به خدا سوگند مطلب چنين نيست» و فرقى ميان عربى و فارسى و زبان‌های ديگر نمى‌باشد؛ بلكه هر عبارتى كه اين مفهوم را برساند در حال احرام حرام است و احتياط آن است كه از مخاصمات خالى از قسم نيز بپرهيزد.