جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

سعى صفا و مروه از واجبات ركنى «عمره تمتّع» و «حج» است.‌

منظور از سعی بین صفا و مروه؛ رفت و آمد ميان اين دو كوه كوچك است. از «صفا» به سوى «مروه» مى‌رود، و از «مروه» به «صفا» باز مى‌گردد، تا هفت دور تمام شود (رفتن از يكى به ديگرى يك دور حساب مى‌شود). بنابراين، چهار بار از صفا به مروه مى‌رود، و سه بار باز مى‌گردد، و دفعه چهارم باز نمى‌گردد، كه در مجموع هفت دور مى‌شود.‌

در سعى چند چيز واجب است :‌ اوّل: نيّت‌  واجب است سعى را با «قصد» و براى رضاى خدا انجام دهد، و همين اندازه كه اجمالا بداند چه مى‌كند، و براى      حج يا عمره سعى مى‌نمايد، كافى است، و گفتن به زبان لازم نيست.‌ دوم: شروع از «صفا»‌ سوم: ختم كردن به «مروه»،‌  رفتن از صفا به مروه يك دور، و بازگشت از آن دور دوم حساب مى‌شود. بنابراين، دور هفتم به مروه ختم مى‌شود.‌ چهارم:  سعى هفت دور تمام باشد‌  بايد سعى صفا و مروه هفت دور تمام باشد؛ نه كمتر و نه بيشتر.‌ پنجم: سعى در داخل مسعى انجام گيرد‌  سعى ميان صفا و مروه بايد از طريق معمول باشد. بنابراين، اگر قسمتى از سعى را از داخل مسجد الحرام، يا         فضاى بيرون انجام دهد، درست نيست.‌ ششم: سعى به صورت متعارف انجام گيرد‌  واجب است هنگام رفتن به مروه رو به مروه، و هنگام برگشتن به صفا، رو به صفا باشد.‌ هفتم: غصبى نبودن لباس، ستر عورت در مردان و حجاب در زنان‌  براى صحّت سعى احتياط واجب آن است كه لباس انسان غصبى نباشد، و ستر عورت در مردان و حجاب براى زنان لازم است.‌

بهتر است در حال سعى وضو داشته باشد، ولى واجب نيست. حتّى زنان حائض مى‌توانند سعى بين صفا و مروه را انجام دهند.‌

بايد تمام فاصله ميان اين دو كوه كوچك را بپيمايد، و با توجّه به اين كه در حال حاضر قسمتى از دامنه اين دو كوه با سنگ پوشانيده شده، همين اندازه كه سر بالايى را بپيمايد كافى است. بنابراين، لازم نيست به قسمت لخت كوه برود، و پاى خود را به آن بچسباند، وكارهاى نادرستى را (مانند بالا رفتن از كوه) كه بعضى عوام انجام مى‌دهند، انجام ندهد.‌

قسمت سربالائى مفروش جزء كوه است، و مسيرى را كه چرخها طى مى‌كنند قطعآ روى كوه صفا و مروه است، و هيچ اشكالى ندارد.‌

اشكالى ندارد؛ ولى نبايد مزاحم ديگران شود. ‌

اگر سعى را سهوآ از مروه شروع كند، هر وقت فهميد بايد اعاده نمايد، و در صورتى كه در بين سعى بفهمد، چنانچه آن دور را كه از مروه شروع كرده ناديده بگيرد، و بقيّه را تكميل كند، تا اين كه هفت دور به مروه خاتمه يابد، سعى او صحيح است.‌

چنانچه به خاطر ندانستن مسأله باشد، بايد سعى را از نو به جا آورد، و اگر از روى سهو و فراموشى باشد، كافى است يك دور از صفا به مروه برود، و احتياط مستحب آن است كه هفت دور به قصد ما فى الذمّه بجا آورد.‌

سعى از طبقه بالا، كه امروز ساخته شده و بالاتر از دو كوه صفا و مروه قرار دارد، اشكال دارد؛ مگر اين كه بر اثر ازدحام يا غير آن، نتواند از طبقه پايين سعى را به جا آورد، در اين صورت سعى در طبقه بالا جايز است، و احتياط مستحب اين است كه در اين صورت براى طبقه پايين هم نايب بگيرد. البته در صورت امكان سعى از طبقه زير زمين مقدّم است.‌

با توجه به اين‌كه طبقه زيرزمين صفا و مروه بين دو كوه مى‌باشد، سعى در آنجا حتّى در غير حال ضرورت جايز است.‌

با توجّه به اين که افراد موثق از شيعيان عربستان به ما اطلاع داده¬اند که ريشه¬هاي کوه صفا و مروه در ابتداي مسير جديد نيز وجود دارد، سعي صحيح است و در فرض اين که ريشه¬ها در مسير جديد هم نباشد چون سعي از کوه صفا شروع و به مروه تمام مي¬شود سعي بين صفا به مروه در مسير جديد حالت بيضي و کمي منحني پيدا مي¬کند در اين صورت نيز سعي صحيح است و دليلي نداريم که بايد طي مسافت حتماً به خط مستقيم باشد و منظور سعي بين الجبلين است.‌ و سعي در طبقه زيرين، چون ريشه¬هاي کوه است و بين الجبلين محسوب مي¬شود به هنگام ازدحام نيز مانعي ندارد. ولي در طبقات بالا صدق بين الجبلين نمي¬کند زيرا بر طبق آيه شريفه: إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاكِرٌ عَليمٌ  بايد سعي مصداق «أن يطوف بهما» باشد ولي در طبقات بالا چنين صدقي نمي¬کند، البتّه در صورت ضرورت که سعي در پايين ميسّر نشود يا به علّت ازدحام شديد عسر و حرج دارد، مانعي ندارد.‌