مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

پاسخ اجمالی:تمام اذکار و قرائت‌ها به‌قصد انشاء است به‌جز سوره‌ای که بعد از حمد می‌خوانند. پاسخ تفصیلی:در مورد اذکار و الفاظ نماز و قرائت حمد و غیره فهم معنا و قصد انشا نه‌تنها جایز، بلکه بسیار خوب است و در اینجا توجّه به چند نکته لازم به نظر می‌رسد:1 ـ شکی نیست که هدف از این الفاظ معانى آن است. هدف، تسبیح و تهلیل و حمد و ستایش خداست و این امر با قصد لفظ بدون قصد معنا حاصل نمی‌شود. حتّى به عقیده ما سوره حمد نیز چنین است. آیات و تعبیرات سوره حمد به خوبى نشان می‌دهد که از لسان بنده در برابر پروردگار است و این تصوّر که قصد انشا در آن با قصد قرآنیّت منافات دارد، اشتباه بزرگى است که باید از آن به خدا پناه برد، زیرا هدف سوره حمد را به‌کلی از بین می‌برد به‌خصوص بعد از ملاحظه روایاتى که درباره سوره حمد آمده است.2 ـ شکی نیست که سوره توحید، یا سوره‌های دیگر که در نماز می‌خوانیم، از این امر مستثنى است؛ و هدف حکایت کلمات خداوند براى گرفتن پند و اندرز و تعلیم است (مثلاً هیچ‌کس در «قُلْ هُوَ اللهُ اَحدٌ» قصد انشا نمی‌کند).3 ـ قصد معنا گاه تفصیلى است (مانند قصد خواص) و گاه اجمالى است (مانند آنچه عوام قصد می‌کنند.) عوام اجمالاً می‌دانند این کلمات، حمد و تسبیح و تمجید و ثنا و دعاست، ولى جزئیات آن را نمی‌دانند.4 ـ حق این است که قصد اجمالى کافى است و بر عوام لازم نیست که معانى الفاظ نماز را به‌طور تفصیل بدانند، زیرا می‌دانیم اقوام زیادى غیر از اهل لسان وارد اسلام شدند که به غیر زبان عربى سخن می‌گفتند، اگر دانستن معانى تفصیلیّه قرائت و اذکار نماز واجب بود، باید در کلام پیغمبر اکرم (صلی‌الله علیه واله)، یا در روایات ائمّه (علیهم‌السلام)، اشاره‌ای به آن می‌شد. مخصوصاً بعضى امامان مانند حضرت امام رضا (علیه‌السلام) که مدّت‌ها در میان ایرانیان می‌زیسته‌اند.