مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

هرگاه مالى را از بچه يا ديوانه‏اى غصب كند، بايد آن را به ولىّ او بازگرداند و اگر به دست آن بچه يا ديوانه دهد و از بين برود ضامن است.

چنین کسى در حکم مجنون ادوارى است که در دوره افاقه، احکام عاقل بر او جارى می‌شود.

در مواردى كه ولی و قيّم عرفا بايد آن‌ها را از اين امور محافظت كنند، در صورت كوتاهى كردن ضامن هستند.

آرى دیه بر عاقله است، ولى سهمى از آن به صغیر یا مجنون نمی‌رسد.

ولىّ باید مصلحت آنها را در نظر بگیرد و اقدام کند. یعنی در صورتى که مصلحت آنها در گرفتن دیه باشد، و قاتل نیز حاضر به پرداخت دیه گردد، باید دیه گرفته شود. و اگر مصلحت آنها در قصاص باشد، ولىّ دم مى تواند قصاص کند. ‌

اوّلا این مساله اجماعى است، و روایت معتبرى دارد. ثانیاً: مساواتى در میان عاقل و مجنون نیست، به همین دلیل جایز نیست عاقل را به خاطر قتل مجنون قصاص کرد; ولى دیه ثابت است.‌

ظاهر این است که نفقه بر پدر است و اگر مهر نقدى باشد آن‌هم بر پدر است و درصورتی‌که بر ذمه زوج باشد می‌توان انتظار بهبودى مجنون را کشید و اگر بهبود نمی‌یابد بر عهده پدر است.

یکی از شرایط وجوب حج (حجةالاسلام) عقل است؛ بنابراين، بر شخص ديوانه حج واجب نيست.

اگر مجنون محرم شود و در وقت درك مشعرالحرام عاقل گردد، حج او صحيح است؛ امّا احتياط واجب آن است كه چنانچه پس‌ازآن مستطيع شود دوباره حجةالاسلام را به‌جا آورد.

اگر مجنون ادواری بتواند اعمال حج را درحالی‌که عاقل است (دور افاقه) بجاى آورد لازم است اين كار را انجام دهد؛ و هر عملی که نمی‌تواند انجام دهد نائب بگیرند.

مجنون تكليفى ندارد و احرام بر او واجب نيست؛ و اگر بدون احرام وارد مکه شود اشكالى ندارد.

نيابت مزبور كفايت نمى‌كند و شخص اوّل همچنان در احرام باقى است و پولى كه خرج شده از جيب كسى كه خرج كرده رفته و نمى‌تواند از ولی مجنون بگيرد، ولى چنانچه او را فريب داده باشد، مثلاً كسى گفته باشد شما اين كار را انجام دهيد من اجرت آن را از ولی او مى‌گيرم و به شما مى‌دهم، در اين صورت مى‌تواند از همين شخص بگيرد و احتياط آن است كه ولی مجنون براى او نايب بگيرد كه بقيّه اعمالش را انجام دهند.