مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مسأله 968ـ سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ چه قبل از پخته شدن و چه بعد از آن صحيح است، همچنين بر آجر و سفال و سيمان نيز جايز است.

مسأله 969ـ سجده بر كاغذ مطلقاً صحیح است.

مسأله 970ـ بهتر از هر چيز براى سجده خاک مخصوصاً «تربت حضرت سيّد الشّهداء(عليه السلام)» است که يادآور خونهاى شهيدان مى باشد.

مسأله 971ـ هرگاه چيزى که سجده بر آن صحيح است در اختيار ندارد، يا به واسطه گرمى و سردى زياد نمى تواند بر آن سجده کند، بايد بر لباسش اگر از کتان يا پنبه است سجده کند و اگر از چيز ديگر است (مثلاً از پشم است) بر همان يا بر فرش سجده نمايد و اگر آن هم ممکن نيست بر فلزّات و اشياء معدنى سجده کند و اگر مطلقا چيزى پيدا نمى کند که بتوان بر آن سجده کرد بر پشت دست خود سجده مى کند، بنابر اين پشت دست آخرين چيزى است که مى توان بر آن سجده کرد.

مسأله 972ـ هرگاه در سجده اوّل مهر به پيشانى بچسبد بايد آن را براى سجده دوم از پيشانى جدا کند و اگر به همان حال به سجده دوم رود اشکال دارد.

مسأله 973ـ هرگاه در اثناء نماز چيزى را که سجده بر آن صحيح است از دست بدهد، مثلاً بچّه اى آن را بردارد، چنانچه وقت نماز باقى است نماز را تمام کرده و بنابر احتياط دوباره مى خواند و اگر وقت تنگ است قضا ندارد، در هر دو صورت به ترتيبى که در دو مسأله قبل گفته شد عمل نمايد.

مسأله 974ـ هرگاه در حال سجده متوجّه شود پيشانى را بر چيزى گذارده که سجده بر آن جايز نيست، اگر ممکن است و منافات با صورت نماز گزار ندارد پيشانى را به روى چيزى که سجده بر آن صحيح است بکشد و اگر دسترسى ندارد و وقت تنگ است به دستور مسأله پيش عمل کند.

مسأله 975ـ هرگاه بعد از نماز يابعد از سجده متوجّه شود بر چيزى سجده کرده که سجده بر آن جايز نبوده، نمازش صحيح است.

مسأله 976ـ سجده کردن براى غير خداوند متعال حرام است و بعضى از مردم عوام که در مقابل قبر امامان(عليهم السلام) پيشانى را بر زمين مى گذارند اگر به قصد سجده براى امام(عليه السلام) باشد فعل حرام است و اگر براى شکر خدا باشد اشکالى ندارد، ولى اگر در نظر بينندگان چنين نشان دهد که سجده براى امام(عليه السلام) است يا بهانه به دست دشمنان دهد اشکال دارد.

مسأله 977ـ چند چيز در سجده به رجاء ثواب الهى مطلوب است:1ـ بعد از سر برداشتن از رکوع در حالى که بدن آرام است براى رفتن به سجده تکبير گويد و همچنين بعد از سجده اوّل و نيز براى رفتن به سجده دوم.2ـ مردان اوّل دستها را به زمين بگذارند و زنان اوّل زانوها را.3ـ علاوه بر پيشانى، بينى را نيز بر چيزى که سجده بر آن صحيح است بگذارد.4ـ در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و مقابل گوش رو به قبله بگذارد.5ـ در سجده دعا کند و حاجات خود را از خداوند بخواهد و از دعاهاى خوب و مناسب اين دعا است: «يا خَيْرَ الْمَسْؤولينَ وَ اَوْسَعَ الْمُعْطينَ اُرْزُقْنِى وَ ارْزُقْ عِيالى مِنْ فَضْلِکَ فَإنَّکَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظيمِ» يعنى: «اى بهترين کسى که مردم از او حاجت مى طلبند و اى بهترين بخشندگان، به من و عيالم از فضل خودت روزى بده که تو داراى فضل عظيمى».6ـ بعد از سجده روى ران چپ بنشيند، و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد (واين را تَوَرّک گويند).7ـ در ميان دو سجده هنگامى که بدن آرام است «اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ» گويد.8ـ سجده را طولانى کند و تسبيح و حمد و ذکر خدا گويد و صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد.9ـ در موقع نشستن دستها را روى ران بگذارد.10ـ به هنگام بلند شدن، اوّل زانوها را از زمين بردارد و بعد دستها را.

مسأله 978ـ قرآن خواندن در سجده مکروه است، همچنين فوت کردن محلّ سجده براى برطرف کردن گرد و غبار و اگر در اثر فوت کردن عمداً کلمه دو حرفى از دهان بيرون آيد نماز اشکال دارد.

مسأله 979ـ چنان که گفته شد در چهار سوره از قرآن مجيد آيه سجده است(سوره «الم سجده» و «حم سجده» و «النجم» و «اقرء») و هرگاه انسان آيه سجده را بخواند يا گوش کند بايد فوراً به سجده رود و اگر فراموش کرد هر زمان يادش آيد سجده واجب است و اگر گوش ندهد بلکه آيه سجده به گوشش بخورد، بنابر احتياط واجب بايد سجده کند.