مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

درصورتی‌که از پول غیر مخمس خریده و یا اگر از پول مخمس خریده است قیمت آن افزایش‌یافته و یا سود به آن تعلق‌گرفته است خمس دارد.

كسى كه نمازش را در مسجدالحرام به شكل استداره (دایره‌وار) خوانده، به‌گونه‌ای كه رو به روى امام جماعت، يا در سمت راست، يا در طرف چپ او ايستاده بوده، نمازش صحيح است و نياز به تكرار آن نيست؛ مشروط بر این‌که امام به حسب دايره يعنى از جهت فاصله به كعبه از ديگران جلوتر باشد.

1. استطاعت براى حج علاوه برداشتن هزينه رفت‌وبرگشت، داشتن ضروریات زندگى و آنچه در گذران زندگى به آن نياز دارد شرط است؛ مثل خانه مسكونى (ملكى يا اجاره‌اى)، اثاث خانه، وسيله سوارى و مانند آن؛ البتّه در حدّى كه مناسب شأن او باشد و چنانچه عين آن‌ها را ندارد پول يا معادل قيمت آن را داشته باشد. 2. هرگاه مهریه حداقل به مقدار هزينه‌هاى حج باشد و مطالبه آن از شوهر مشكل خاصی براى زن ايجاد نكند مستطيع محسوب مى‌شود و بايد براى دريافت آن و ثبت‌نام حج اقدام كند. 3. روحانیون کاروان‌ها، خدمه، كاركنان بعثه‌ها، كارمندان بانک‌ها، پزشكان، پرستاران و تمام كسانى كه به هر عنوان به حج دعوت مى‌شوند مى‌توانند قصد حج واجب كنند؛ هرچند مستطيع نباشند و همين دعوت سبب استطاعت آن‌ها مى‌شود و حج ديگرى بر آن‌ها واجب نيست.4. هرگاه حج بر كسى مستقر نشده باشد و اکنون‌که نوبتش رسيده به علّت بدهى و مشكلات مالى قادر بر رفتن به حج نيست، مى‌تواند فيش خود را مطابق قوانين حكومت اسلامى به ديگرى واگذار كند.

5. احرام بستن از تمام آنچه امروز جزء مسجد شجره است جايز مى‌باشد، حتّى از كنار مسجد شجره نيز مى‌توان احرام بست. همچنين تمام آنچه امروز جزء مسجدالحرام و مسجدالنبی شده حكم آن را دارد.6. ميقات براى احرام حج تمتّع مکه است و از هر جاى مکه باشد كافى است و فرقى ميان مکه قديم و جديد نيست؛ حتّى از محلاتی از مکه كه امروز به‌طرف منى گسترش‌یافته مى‌توان احرام بست؛ امّا احتياط واجب آن است كه از نقاطى از شهر مکه كه از مسجد تنعيم دورتر، است يعنى از محدوده حرم بيرون مى‌باشد، احرام نبندد؛ و بهتر از همه‌جا مسجدالحرام است.7. چهار لبّيك واجب است و لبّيك پنجم واجب نيست، ولى چنانچه بگويد ضررى به احرام نمى‌زند.

هنگامی‌که در «مسجدالحرام» يا «مسجدالنبی» نماز جماعت برگزار مى‌گردد، مؤمنين نبايد از آن اماكن مقدسه خارج شوند و نماز جماعت را ترك كنند. بلكه بايد به همراه بقيّه مسلمانان به نماز جماعت بايستند.

رعايت اتّصال صفوف در نماز جماعت با اهل سنّت در مواردى كه امكان دارد لازم است، بنابراين هرگاه عدّه‌اى از آن‌ها بافاصله بايستند، به سراغ گروهى برويد كه با امام اتّصال دارند.

اگر شک دارد، بگوید ان‌شاءالله خمس آن را داده است.

14. لازم نيست طواف در فاصله بين مقام ابراهيم و خانه كعبه باشد؛ بلكه در تمام مسجدالحرام طواف جايز است؛ (به‌خصوص هنگام ازدحام جمعیت) ولى در صورت امكان بهتر است از فاصله مزبور تجاوز نكند.15. لازم نيست شانه چپ در تمام حالات محاذى كعبه باشد؛ بلكه همين اندازه كه مطابق معمول همه مردم، خانه كعبه را دور بزند كافى است.16. هرگاه جمعیت طواف كننده به‌قدری زياد باشد كه انسان را با فشار و بدون اختيار به‌پیش ببرد، ضررى براى طواف ندارد و همين اندازه كه از آغاز نيّت مى‌كند كه براى طواف به ميان جمعیت برود كافى است. هرچند مى‌داند فشار جمعیت او را به جلو مى‌برد. 17. طواف در طبقه دوّم مسجدالحرام در مقام ضرورت اشكال ندارد. بنابراين، كسانى كه مجبور هستند ازآنجا طواف كنند طوافشان صحيح است و نايب گرفتن لازم نيست. 18. محل نماز طواف واجب، پشت مقام ابراهيم است؛ ولى اگر ازدحام جمعیت زياد باشد، مى‌توان عقب‌تر نماز خواند. به‌خصوص، در مواقعى كه جمعیت طواف كننده به‌قدری زياد است كه به پشت مقام ابراهيم مى‌رسد، در اين صورت نبايد مزاحم طواف کنندگان شد و اصرار بر خواندن نماز در پشت مقام داشت و كارهايى كه بعضى از عوام انجام مى‌دهند و دست‌ها را زنجير مى‌كنند و مزاحم طواف کنندگان مى‌شوند، صحيح نيست؛ امّا نماز طواف مستحب را در هر جاى مسجد مى‌توان خواند. 19. خواندن نماز طواف به جماعت اشكال دارد، حتّى به‌عنوان احتياط و افراد بايد حمد و سوره را به‌قدر امكان اصلاح كنند و خودشان بخوانند.20. اگر كسى پس از مراجعه به وطن متوجّه شود طواف يا نماز طواف وى باطل بوده است، ترك محرمات لازم نيست، اگر طواف نساء را درست انجام نداده باشد بايد از رابطه با همسر بپرهيزد تا كسى به نيابت از او طواف نساء به‌جا آورد.21. نشستن در حال طواف واجب، براى رفع خستگى مانعى ندارد؛ ولى احتياط آن است كه موالات عرفى به هم نخورد، يعنى فاصله زياد نشود؛22. بهتر است هنگام ازدحام جمعیت، طواف مستحبی را ترك كرد و محل طواف را براى كسانى كه طواف واجب مى‌كنند آزاد گذاشت.

نماز جماعت‌های كاروانى و بزرگ در مسافرخانه‌ها و هتل‌هاى مکه و مدينه توسّط شيعيان درصورتی‌که بتوانند در نماز جماعت حرمين شركت كنند، اشكال دارد، ولى نماز جماعت چندنفری اشكال ندارد.

8. استفاده از ماشین‌های سرپوشيده در حال احرام در شب‌ها، يا بين‌الطّلوعين، يا روزهاى کاملاً ابرى، كه سايبان تأثيرى براى حفظ از آفتاب و باران ندارد، جايز است، همچنان‌که سوار ماشين سرپوشیده شدن در حال احرام در داخل شهر مکه مانعى ندارد (خواه در روز باشد، يا در شب)، ولى بهتر است در آن قسمت كه از حرم بيرون است (يعنى آن‌طرف كه از مسجد تنعيم فراتر مى‌رود) احتياط كند، امّا با توجّه به این‌که قسمت‌های بعد از تنعيم هم جزء شهر مکه است، احتياط مذكور واجب نيست. 9. اگر بدون اختيار چشم مُحرم به آينه بيفتد، اشكالى ندارد و بهتر است كه در ايّام احرام حج يا عمره، در اتاق‌هایی كه افراد مُحرم سكونت دارند و همچنين در مسير رفت‌وآمد آن‌ها، مانند داخل آسانسورها، روى آينه‌ها چيزى بيندازند، كه نگاه غير اختيارى نيز به آن نيفتد. 10. احتياط واجب آن است كه مُحرم حشرات (مانند پشه، زنبور، مگس، ملخ و امثال آن را) نكشد؛ چه روى بدن يا لباس او باشد، يا جاى ديگر و نيز هيچ جنبنده‌اى را به قتل نرساند، مگر این‌که مايه آزار او شود، يا حيوان موذى و خطرناكى باشد؛ (مانند مار و عقرب)؛ و اگر عمداً آن‌ها را بکشد کفّاره دارد و کفّاره آن مقدارى غذا است؛ (مثلاً يك نان به فقير بدهد)، بنابراين بايد موقع راه رفتن مواظب ملخ‌ها و مورچه‌ها و مانند آن باشد.11. رنگ كردن مو و امثال آن اشكالى ندارد مشروط بر اينكه قصدش زينت در حال حج نباشد.12. ژل ضدعفونی اگر معطّر نباشد مانعى ندارد.13. پوشیدن دستكش برای زنی که محرم است جايز نيست، هرچند دوخته نباشد. همچنین استفاده از دستكش شفاف براى زنان مُحرم، اشكال دارد، ولى كفّاره ندارد.

هرگاه حاجى چيزى در حرم پيدا كند، احتياط واجب آن است كه برندارد.

50. احتياط واجب است كسانى كه نه حج به‌جا آورده‌اند و نه عمره و براى عمره استطاعت دارند عمره به‌جا آورند؛ و این موضوع مشکلی ندارد امّا شايسته است زائران خريدهاى خود را از آن كشور نكنند. 51. هرگاه عمره واجب خود را به‌جا آورده باشد، در ماه قمرى ديگر عمره به‌جا آوردن به نيّت خود و ديگران مانعى ندارد؛ و هرگاه بخواهد در يك ماه قمرى دو عمره به‌جا آورد، عمره دوم را به‌قصد رجا مى‌تواند به‌جا آورد.52. حاجى كسى است كه حجةالاسلام (تمتّع) به‌جا آورده باشد ولى گفتن آن به کسی که عمره بجا آورده نيز اشكالى ندارد.53. در مورد محرم کردن و انجام اعمال عمره مفرده برای کودک، از طرف او نيّت مى‌كند و لباس احرام به تن او مى‌كند و لبّيك گفته، در طواف‌ها با خود برده و نماز به نيابت از او مى‌خواند و او را در سعى همراه خود مى‌برد و به هنگام تقصير مقدارى از موهاى او را مى‌چيند ولى اگر اسباب دردسر مى‌شود او را مُحرم نكنند. 54. كاركنان کاروان‌ها و بعثه حج و تمام كسانى كه حج واجب خود را قبلاً بجا آورده‌اند و انجام مراسم حج براى آن‌ها مشكل است، مى‌توانند از اوّل نيّت عمره مفرده كنند و آن را كامل كرده و از احرام بيرون آيند و بعدازآن براى رفتن به عرفات و مشعر و منى، يا نرفتن و ماندن در مکه و رسيدگى به كارها آزادند. البتّه اگر به عرفات و مشعر و منى مى‌روند نيّت وقوف نكنند، ولى براى حفظ ظاهر مى‌توانند لباس احرامى (بدون نيّت) بپوشند و در بازگشت از عرفات تجديد عمره لازم نيست.