Bir məktubda üçdən artıq sual yazmayın

Sualınızı qısa, xülasə şəklində bir neçə sətirdə bəyan edin. Uzun-uzadı ifadələr yazmaqdan çəkinin

Yuxu yozma, istixarə və buna bənzər suallar verməyin

captcha
انصراف
انصراف
Sıralama:AlifbaYeni məsələlərÇox baxılanlar

Torpağın qiymətinin qalan hissəsini günün qiyməti ilə ödəmək

Təxminən 16 il bundan öncə, bir neçə parça torpaq sahəsi müqavilə əsasında bir neçə nəfərə satılmış və onlardan müəyyən məbləğdə pul alınmışdır. Adət üzrə torpağın qiymətinin qalan hissəsi notariat kontorlarının birində sənəd, rəsmi şəkildə birindən digərinə keçirilənə kimi təxirə salınmışdır. İslam İnqilabı başlanan zaman işlər bir-birinə qarışdı və sənədin rəsmiləşdirilmə işləri yerdə qaldı. Nəticədə, alıcılara müraciət olundu və onlardan biri müəyyən məbləğdə pul ödədi, qalanları isə müxtəlif bəhanələrlə məbləğin qalanını vermədilər. Lakin sənədləri almaq üçün özləri Şəhər torpaq idarəsinə, Əmlak və Sənədlərin qeydiyyata alınma idarəsinə getmiş və sənəd istəmişlər. İslam Şurası Məclisinin qərarına görə sənədlərin qeydiyyata alınması idarəsi tərəfindən yer sahibinin razılığı şərt olunduğu üçün məni çağırdılar. Təyin olunmuş vaxtda oraya gedib bildirdim ki, alıcıların əvvəlcə ödədikləri məbləği təyin olunmuş dəyərlə qəbul edirəm. Pulunu ödəmədikləri qismi barəsində isə, pulun rial dəyərini, qiymətlərin məzənnəsini və vaxtın ötməsini nəzərə alıb, əmlak və sənədlərin qeydiyyata alınması idarəsinin məsul işçilərindən xahiş edirəm ki, ekspert təyin edərək günün məzənnəsi – hətta bir miqdar alıcıların xeyrinə qərar çıxarmaqla – mühasibə edilsin, əks halda sənədləri imzalamaqdan imtina edəcəyəm. Bu məsələnin şəri hökmü nədir?

Əgər alıcılar pulun qalanını ödəməkdə səhlənkarlıq etmiş, malik isə pulu qəbul edib, sənədlərin rəsmiləşdirilməsinə hazır imişsə və zamanın ötməsi səbəbindən qiymətlər arasındakı fərq nəzərə çarpacaq dərəcədə çox artmışsa, satıcının razılığın əldə etməlidirlər. Lakin yer sahibi səhlənkarlıq etmişsə, o məbləğdən artığını istəməyə haqqı yoxdur.

Qruplar: Müamilələrin müxtəlif məsələləri

Faiz ödənişi

Mən 20 ilə yaxındır ki, avtomobil hissələrinin satışı ilə məşğul olan bir ticarətçiyəm. Lakin təmirçilərə faiz ödəmədiyim üçün müxtəlif maddi problemlərlə üzləşmişəm. Həzrət ustaddan xahiş edirəm ki, avadanlıq satışından əldə olunan mənfəətdən təmirçilərə faiz ödəmək barəsində öz mübarək nəzərinizi bildirəsiniz. (Əlavə olaraq nəzərinizə çatdırıram ki, satıcıların, habelə təmirçilərin, eləcə də şirkətlərdə, təşkilatlarda və idarələrdəki alğı-satqı nəzarətçilərindən ibarət olan istehlakçıların əksəriyyəti, təmirçi və alğı-satqı nəzarətçisi tərəfindən protokol və siyahı hazırlanması və satıcı tərəfindən ona müəyyən məbləğdə pul ödənilməsi haqqında öncədən təyin olunmuş müqavilə tənzim etmişlər.) Bu iş mənim ticarətimdə həddən artıq kasadlığa və böhrana səbəb olmuşdur. Buna görə ki, onun şəri şübhəsindən qorxduğumdan indiyə kimi faiz adı ilə heç kimə bir rial belə ödəməmişəm.

Sizin bu işiniz bir şəkildə səhihdir ki, satıcı malın qiymətinə bir şey artırmadan, öz adi mənfəətlərindən bir hissəsini vasitəyə təhvil versin. Məsələn, malı adətən 10 faizlə satırlar, lakin bu halda on faiz mənfəətin bir hissəsini vasitəyə təhvil verirlər. Amma məbləğdən əlavə qeyri-həqiqi faktura tənzim etmək, haramdır və Allah taala ruzi verəndir.

Qruplar: Müamilələrin müxtəlif məsələləri

Müamiləni pozmaq haqqının şərti

Rəsmi və qanuni müamilələrdən öncə adətə çevrilmiş adi müqavilələrdə müəyyən miqdarda pul, müamiləni pozmaq haqqı üçün şərt olunur:1) Bu şərt müqəddəs İslam şəriəti baxımından səhihdirmi?2) Tərəflərdən hər biri müamiləni pozsa, qarşı tərəf müamiləni pozmaq haqqı üçün nəzərdə tutulan məbləği ondan ala bilərmi?3) Belə müqavilələr şəri və qəti müamilələrdən sayılırmı və ümumiyyətlə, şəri cəhətdən səhihdirmi və hər iki tərəfin ona riayət (əməl) etməsi lazımdırmı?

1) Əgər müamilə qətidirsə və hər iki tərəfdən birinin filan məbləği ödəməklə müamiləni pozmaq haqqına malik olmasını şərt qoyublarsa, bu şərt səhihdir. Lakin qəti müamilə baş tutmamışdırsa, deyilən məbləği almaq caiz deyil. 2) Yuxarıdakı cavabdan məlum oldu. 3) Müqavilələr müxtəlifdir. Onların bəzisində qəti müamilənin baş tutması aydın şəkildə qeyd olunur və bəzisi isə belə deyil. Hər birinin də yuxarıda qeyd olunduğu kimi, özünə məxsus hökmü var.

Qruplar: Haram alğı-satqı

Müamilə fikrindən dönməyin müqabilində pul ödəmək

Bir ticarət sahibi başqa bir ticarətçiyə təklif edir ki, filan məntəqədə pendir, buğda və ya qarğıdalı alverindən kənara çəkilsən, mən sənə filan məbləğdə pul verəcəyəm. Bunu belə izah etmək olar ki, əvvəllər dənli bitkilərdən və süd məhsullarından istifadə etmək illər boyu Zeydin öhdəsinə idi və belə müamilələrin mənfəətlərini o qazanırdı. İndi öz xəyalında ehtimal verilən bu kimi gəlirləri Əmrlə müamilə edir və mənfəətini Əmrə həvalə edir. Bu müamilə şəri baxımdan caizdirmi?

Onun həqiqətdə o pulu almaqla öz azad fəaliyyətindən kənara çəkildiyini nəzərə alsaq, maneəsi yoxdur.

Qruplar: Müamilələrin müxtəlif məsələləri

Alıcının malı götürmək üçün gəlməməsi

Bir şəxs malı satmış və başqa mallardan ayrı şəkildə saxlayır. Lakin hələ alıcıdan bir xəbər çıxmamışdır. Hal-hazırda bu malın əldə olunma və istehsal keyfiyyətində xüsusi dəqiqlik tələb olunduğunu desə, satıcının o mal qarşısında vəzifəsi nədir? (Əgər pulunu qabaqcadan almış olsa, onda necə?)

Əgər müştəri nəqd aldığı malın pulunu üç günə kimi gətirməsə, satıcının müamiləni pozmaq haqqı var. Əgər o malın pulunu veribsə, o mal sizin yanınızda əmanətdir.

Qruplar: Alğı-satqının hökmləri

Nağd müamilənin pulunu uzun müddət ödəməmək

Əgər satıcı, malı nəqd olaraq müştəriyə satarsa və alıcı da səhlənkarlıq üzündən onun pulunu 10-15 ilə qədər saxlayarsa, bu müddət ərzində malın qiyməti bir neçə dəfə artarsa, bu halda satıcı malın özünü alıcıdan tələb edə bilərmi?

Yalnız öz pulunu tələb etməyə haqqı vardır. Lakin uzun müddət keçdiyinə və pulun dəyərinin həddindən çox dəyişdiyinə, ehtiyat vacib budur ki, onu razı salsın və ya qiymət arasındakı fərqi mühasibə etsin.

Qruplar: Alğı-satqının hökmləri

Malın əsil sahibinin “fuzuli” müamilədə müraciəti

Fuzuli müamilədə malın əsil sahibinin, satıcı və müştərinin hansı birinə müraciət etmək (haqqını almaq) haqqı vardır?

Mal sahibi mislini və ya qiymətini müştəridən ala bilər. Əgər onu tapa bilməsə, satıcıdan ala bilər. Birinci halda müştəri verdiyi məbləği geri ala bilər. Əgər mal sahibinə verdiyi məbləğ (satıcıya verdiyi) o məbləğdən çox olarsa, qiymət fərqini də satıcıdan ala bilər. Yalnız bu işi bilərəkdən etdiyi hal istisnadır ki, bu halda qiymət fərqini almağa haqqı yoxdur.

Qruplar: Alğı-satqının hökmləri

Müamilədə qoyulan şərtin müştərinin varislərinə keçməsi

Arxın kənarında torpaq sahəsinin sahibi olan bir nəfər, torpaq sahəsi arxın kənarında olmayan bir şəxslə torpaqlarını dəyişirlər. Bu şərtlə ki, torpaq sahəsi arxın kənarında olan şəxs hər il arxı təmizləsin, torpağını çıxarsın və qiyamət gününə kimi həmişəlik bu işi yerinə yetirsinlər. O, bu şərtinə əməl edir. Ondan sonra oğlanları da bu işi yerinə yetirirlər. Hal-hazırda oğlanlarından sonra növbə nəvələrinə çatmışdır ki, onlar bu şərtə əməl etmirlər. Bu nəvələrin öz ata-babalarının qoyduqları şərtə əməl etmələri vacibdirmi?

Müştəri və ya mübadilədəki qarşı tərəf olmayan bir şəxsin öhdəsinə şərt qoymaq şəri baxımdan qanuni deyildir.

Qruplar: Alğı-satqının hökmləri

Hüquq ağacı

Şəriət məsələləri

قرآن و تفسیر نمونه
مفاتیح نوین
نهج البلاغه
پاسخگویی آنلاین به مسائل شرعی و اعتقادی
آیین رحمت، معارف اسلامی و پاسخ به شبهات اعتقادی
احکام شرعی و مسائل فقهی
کتابخانه مکارم الآثار
خبرگزاری رسمی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی
مدرس، دروس خارج فقه و اصول و اخلاق و تفسیر
تصاویر
ویدئوها و محتوای بصری
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی
انتشارات امام علی علیه السلام
زائرسرای امام باقر و امام صادق علیه السلام مشهد مقدس
کودک و نوجوان
آثارخانه فقاهت