Vəsiyyət etməmiş meyit
Vəfat etmiş şəxs vəsiyyət etməmişdirsə, əmlakın əslində bir haqqı varmı?
Meyitin (kəfən, dəfn və s.) lazımi təchizatından başqa bir haqqı yoxdur.
Meyitin (kəfən, dəfn və s.) lazımi təchizatından başqa bir haqqı yoxdur.
Bu kişinin irsi iki qıza, avtomobil qəzasına düşən oğlana, həyat yoldaşına və anasına çatır. İrsin səkkizdə bir hissəsi həyat yoldaşına, altıda bir hissəsi anasına çatır. Yerdə qalanı 4 hissəyə bölünür: iki hissəsi avtomobil qəzasına düşən oğlana və (varisinin yalnız anası olduğu təqdirdə) onun tərəfindən anasına çatır. Qızlarından hər birinə isə bir pay çatır.
(Bu halda) övladlarına ata-anadan və anaya övladlardan irs çatır. Lakin ərlə arvada bir-birlərindən irs çatmır.
1) Onun varisi həyat yoldaşı, ata-anası və o bir qızdır (qadının başqa uşağının olmamağı şərtilə). Həyat yoldaşı onun əmlakının dörddə birini irs olaraq götürür. Yerdə qalanları isə aşağıdakı şəkildə bölünür: Ata və ananın hər birinə irsin altıda biri çatır. Altı payın beşdə ikisi isə qıza çatır. 2 və 3) Çekin məbləği varislərin hamısına aiddir. Atanın isə yalnız öz payını bağışlamaq haqqı vardır. Sizin çeki müəyyən bir şəxsə təhvil verməyə haqqınız yoxdur, onun hamının ixtiyarına verməlisiniz. 4) Siz varislərin hamısına xəbər verməlisiniz ki, çekin müqəddəratını həll etsinlər.
Varislərin hamısına çatır. Əgər idarə o pulun xüsusi yerdə sərf edilməsini təyin etsə, bu hal müstəsnadır.
Təkcə ərinin ölümü zamanı kəhrizdə və ya quyuda mövcud olan sudan ona irs çatır.
Əgər yük maşınını cəbhəyə aparmaq dövlətin əmri və ya dövlət zəmanəti ilə baş vermişdirsə (zəmanət ayrılıqda bu şəxsə yox, ümumi şəkildə verilmiş olsa da), şəhidin arvadına bu yük maşınının səkkizdə biri irs çatır. Əgər bu şəxs öz istəyi ilə, dövlətin heç bir tələbi və zəmanəti olmadan belə bir iş görmüşsə, bu barədə əlaqədar orqanların məsul işçilərindən soruşun ki, onların bu işdə məqsədləri yalnız şəhidin övladına yardım etmək olmuşdur, yoxsa bu hədiyyə onun həyat yoldaşına da aiddir. Habelə sual olunmalıdır ki, bu hədiyyə irs paylarına mütənasibdir, yoxsa ondan az, yoxsa çox?
Əgər ölüm zamanı ərin heç bir övladı yox idisə, onun əmlakının dörddə biri həyat (torpaq sahəsindən başqa) yoldaşına, yerdə qalanı isə digər varislərə çatır.
Həyat yoldaşına bütün irsin (torpaq sahəsindən başqa) dörddə biri çatır. Anaya bütün əmlakın üçdə biri çatır. Qalanı da ataya verilir. Əgər mərhumun (ən azı) iki qardaşı, ya dörd bacısı, ya da bir qardaşı və iki bacısı varsa (onların atalarının mərhumun atası ilə eyni olması şərti ilə) yerdə qalan əmlakdan altıda biri anaya və qalanı da – altıda birin beşdə üçüdür – ataya çatır.
Belə bir şərtin tamamilə qeyri-müəyyən olduğunu nəzərə alsaq, işkalsız deyil.
Əgər ər və yaxud arvad dünyadan gedərsə, başqa bir varisləri də olmasa, arvadın vəfat etdiyi surətdə əmlakının hamısı ərinə çatır. Ərin dünyadan getdiyi təqdirdə isə əmlakının dörddə biri qadına və yerdə qalanı İmama (əleyhis-səlam) çatır.
Bəli, onun irsinin bir hissəsidir və sair əmlak kimi bölünməlidir.