Bir məktubda üçdən artıq sual yazmayın

Sualınızı qısa, xülasə şəklində bir neçə sətirdə bəyan edin. Uzun-uzadı ifadələr yazmaqdan çəkinin

Yuxu yozma, istixarə və buna bənzər suallar verməyin

captcha
انصراف
انصراف
چینش بر اساس:حروف الفباجدیدترین مسائلپربازدیدها

Ölümlə nəticələnən yol qəzasında azyaşlının diyəsi

Bir gün atam, anam və ailəmizin digər üzvləri səfərə gedərkən xalam oğlunu da ata-anasının icazəsi ilə özləri ilə apardılar. Səfər əsnasında qəza baş verir və maşında olan bütün sərnişinlər, o cümlədən xalam oğlu vəfat edir. Sığorta idarəsi hadisədə dünyasını dəyişmiş fərdlərin hamısı üçün nəzərdə tutulan məbləği ödəməyə hazırdır. Sualımız budur: Xalam oğlunun ata-anasının valideynlərimin varislərindən diyə tələb etməyə haqları varmı?

Əgər atası icazə vermişdirsə, sizin ata və ananızın öhdəsində heç bir məsuliyyət (diyə) yoxdur.

دسته‌ها: Can (ölüm) diyəsiDiyə ödəməyin metodu

Şərab içən şəxsin əməlləri

Spirtli içki içmək insanın ağıl və şüurunun aradan getməsinə səbəb olurmu? Əgər olursa, bir şəxs belə bir çirkin iş görərsə, törətdiyi əməllər qarşısında zamindirmi? Tövbə etdiyi təqdirdə Allah-taala onu bağışlayarmı?

Şərab içmək sözsüz, insanın ağlında öz mənfi təsirini qoyur, onu zəiflədir. Lakin həmişə dəliliyə səbəb olmur. Əgər tövbə etsə və bu işi tərk etsə, inşallah, günahları bağışlanar. Amma sərxoş halda etdiyi əməllərə görə məsuliyyət daşıyır.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

İş yerində üzvlərini itirən fəhlələr

Daş karxanasında dəzgah və daş kimi bütün avadanlığın hamısını sex sahibi gətirir. O, fəhlə ilə müqavilə bağlayır ki, məsələn, hər 1 metr daşı onun üçün min tümənə emal edəcək. Əgər fəhlə işləyərkən əli daşın altında qalıb kəsilərsə, əlin diyəsini sex sahibi verməlidir?

Əgər bu barədə karxana sahibi ilə müqavilə bağlamamışdırsa və dəzgahın səhv tənzimlənməsində onun heç bir təqsiri yoxdursa, onun öhdəsinə heç bir diyə düşmür. Bundan əlavə, belə zərərləri ödəmək "əmək qanunu" məcəlləsində qeyd olunmuşdursa və onlar bu qanuna əsasən şəxsləri işə götürürlərsə, bu da öz növbəsində müqavilə hökmündədir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metoduDiyəyə aid müxtəlif məsələlər

Xəstəliyi ucbatından iş yerində vəfat edən işçi

Emalatxanada çalışan mexanik tibbi ekspertizanın verdiyi rəyə görə ağ ciyər xəstəsi imiş. O, emalatxanada təmizlik işləri apararkən ciyərlərinin xəstəliyinə görə dünyasını dəyişib. Emalatxana sahibi onun ciyərlərinin xəstə olduğunu bilmirmişsə, zamindirmi?

Sualda fərz olunanlara əsasən, zamin deyil. Amma əmək-qanun məcəlləsində onun zəmanəti nəzərdə tutulmuşsa və emalatxana sahibi bu barədə məlumatı ola-ola onu işə götürmüşsə, zamindir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metoduDiyəyə aid müxtəlif məsələlər

Zavod tullantıları nəticəsində həyatlarını itirən uşaqların diyələri

Neft-kimya zavodu öz xərclərinə qənaət etmək üçün zəhərli tullantıları gigiyenik və təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmədən zavod yaxınlığındakı su hovuzuna axıdır. Bundan xəbəri olmayan bir neçə uşaq həmin sularda çimir və zəhərlənərək bir müddət sonra vəfat edirlər. Zavod buna görə məsuliyyət daşıyırmı? Xahiş edirik, suala cavab verərkən iki variantı; su hovuzunun zavod ərazisinə aid olduğu və olmadığı hallarını nəzərə alasınız.

Əgər su hovuzu uşaqların mütəmadi şəkildə getdikləri (çimdikləri) bir yerdirsə, suyu çirkləndirən şəxslər diyə ilə bağlı məsuliyyət daşıyırlar. Əks halda, heç bir məsuliyyət daşımırlar.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metoduDiyəyə aid müxtəlif məsələlər

Əmanəti qorumaqda səhlənkarlıq

Mən bir müddət öncə təmir işləri aparılan evimə baş çəkmək üçün oraya getdim. Əlimdə xeyli miqdarda pul, xarici valyuta və çek olan paket də var idi. Bu zaman dostum (həm də qohumum) evə daxil oldu və mən paketi ona tapşırdım. Çünki paket ilə əlaqədar nigarançılığım var idi və başımın qarışıq olduğuna görə onun içindəkilərə bir zərər dəyəcəyindən qorxurdum. Amma paketi verərkən iki səbəbdən onun içində pul olduğunu dostuma demədim: Birincisi, orada podratçı və adi işçilər olduğuna görə. İkincisi də o məntəqədə pulu adi kağız paketə qoymaq bir adət halını aldığına görə. Buna görə də o, paketin içində pul olduğunu bilirdi. Təəssüflər olsun ki, oradan çıxarkən paketi ondan almağı unutdum. Bir neçə dəqiqədən sonra paketi ona tapşırmağım yadıma düşdü. Ondan bu haqda soruşanda isə paketin yadından çıxıb həmin yerdə qaldığını bildirdi. Dərhal ora getdim, amma nə qədər axtarsam da paketi tapmadım və onun oğurlandığını başa düşdüm. Dostum buna görə zamindirmi?

O, paketdə pul olduğunu bilir və ya buna güclü ehtimal verirdisə, eyni halda belə səhlənkarlığa yol vermişdirsə, zamindir. Əgər iki tərəf arasında mübahisə yaranarsa, şəri hakimə müraciət etməlisiniz.

دسته‌ها: Əmanətin hökmləriDiyə ödəməyin metodu

Yol qəzasında iki tərəfin təqsirli olduğu halda diyənin bölünməsi

Gecə vaxtı avtomobil ilə motosikletin toqquşması nəticəsində baş verən qəza hadisəsində motosiklet sürücüsü dünyasını dəyişir. Yol polisi hər iki tərəfin hadisədə 50 faiz təqsirli olduğunu təsdiqləyir. Çünki, motosikletin işığı olmamış və sürücü yol hərəkəti qaydalarına riayət etmədən, ehtiyatsızlıqla sürücülük etmişdir. Avtomobil sürücüsü də qabağa diqqətlə baxmamaqda və sürətinin yuxarı olmasında təqsirləndirilir. Fərz edək ki, o iki nəfərdən birinin təqsiri digərindən çoxdur, həmçinin hadisədə tərəflərin hər ikisinin təqsirli olduğuna görə onların hansı birinin qəza hadisəsinin gerçək amili olmasını təyin etmək mümkün deyil. Belə olduqda hökm necə olmalıdır?

Onların hər ikisi bərabər şəkildə ölüm hadisəsinin amilidirlərsə, diyə bölünməlidir. İkinci surətdə ehtiyat budur ki, hər birinə mütənasib olaraq diyə hesablansın.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Yol qəzasında təqsirli bilinənlər arasında diyənin bölüşdürülməsi

Yol qəza hadisələrinin birində minik avtomobili yük maşını ilə toqquşaraq yolun ortasında dayanır. Arxadan gələn avtobus da minik avtomobili ilə toqquşur. Birinci hadisədə minik avtomobilinin sürücüsü, ikinci hadisədə isə avtobus sürücüsü təqsirli bilinir. Qeyd etmək lazımdır ki, minik avtomobilinin sərnişinlərinin hamısı bu hadisədə dünyasını dəyişir. Onların ölümlərinin əsas səbəbinin birinci, yoxsa ikinci yol qəzasının olması dəqiq məlum deyil. Belə halda hökm necə olacaqdır?

Minik avtomobilinin sərnişinlərinin diyəsi avtobus sürücüsü ilə minik avtomobilinin sürücüsü arasında bölünməlidir. Yəni, onun əlli faizi minik avtomobilinin qalan əmlakından götürülməlidir, digər əlli faizini də avtobus sürücüsü ödəməlidir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Yol qəzasında təqsirli bilinənlər arasında diyənin bölüşdürülməsi

Yol qəza hadisələrinin birində minik avtomobili yük maşını ilə toqquşaraq yolun ortasında dayanır. Arxadan gələn avtobus da minik avtomobili ilə toqquşur. Birinci hadisədə minik avtomobilinin sürücüsü, ikinci hadisədə isə avtobus sürücüsü təqsirli bilinir. Qeyd etmək lazımdır ki, minik avtomobilinin sərnişinlərinin hamısı bu hadisədə dünyasını dəyişir. Onların ölümlərinin əsas səbəbinin birinci, yoxsa ikinci yol qəzasının olması dəqiq məlum deyil. Belə halda hökm necə olacaqdır?

Minik avtomobilinin sərnişinlərinin diyəsi avtobus sürücüsü ilə minik avtomobilinin sürücüsü arasında bölünməlidir. Yəni, onun əlli faizi minik avtomobilinin qalan əmlakından götürülməlidir, digər əlli faizini də avtobus sürücüsü ödəməlidir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

İki nəfər arasında qətl şübhəsi

İki nəfər qəsdən adam öldürmək məqsədi ilə üçüncü şəxsə tərəf atəş açırlar. Güllələrin biri hədəfə dəyir və həmin şəxs vəfat edir. Lakin bu güllənin onların hansı birinin tüfəngindən açıldığı məlum deyil. Buna görə də onların ikisindən biri mütləq qatildir və hər ikisindən qisas almaq mümkün deyil. Püşkatma metodundan da istifadə etmək olmur. Çünki hadisə “dəry” qaydasının icra olunduğu yerdir və “püşkatma” belə yerdə çətin məsələdir. (Necə ki, əmlak məsələlərində də icra olunmur.) Çünki burada “ədl və insaf” qaydası hakimdir. Xahiş edirik ki, şəri hökmü bəyan edəsiniz.

Burada diyə münasəfə ilə (yarı-yarı) bölünməlidir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Müqəssir sürücünün və sərnişininin diyəsi

Avtobusun peykan markalı yükdaşıyan avtomobil ilə toqquşması nəticəsində avtomobilinin sürücüsü və onun yanında oturan şəxs həlak olur. Yol polisi yükdaşıyan avtomobilinin sürücüsünü hadisədə təqsirli bilirsə, hökm necə olacaqdır?

Əgər yükdaşıyan avtomobilin sürücüsü yol hərəkəti qaydalarını öz ölümündə özü təqsirli bilinəcək bir şəkildə pozmuşdursa, qanı hədərdir. Onunla birlikdə həlak olmuş şəxsin diyəsi də onun əmlakından verilməlidir. Əgər o, yol hərəkəti qaydalarını ölüm hadisəsində təqsirli bilinəcəyi bir formada pozmamışdırsa, yəni hər iki tərəf təqsirli bilinirsə, hər ikisinin diyəsinin yarısını avtobus sürücüsü ödəməlidir və ölən ikinci şəxsin diyəsinin yarısı yükdaşıyan peykan avtomobilinin sürücüsünün malından götürülməlidir. Belə hallarda məlumatı olan insanların sözləri - onların etibarlı şəxs olduqları surətdə, sübut sayılır.

دسته‌ها: Can (ölüm) diyəsiDiyə ödəməyin metodu

درختواره فقه

فهرست رساله

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی