Sözü gedən borc hal-hazırda tələb olunursa, mənzil də öz şənindən – ad-sanından artıqdırsa, mənzili öz ad-sanına layiq bir mənzillə dəyişməli və aralarındakı fərqi borcunu ödəmək üçün sərf etməlidir.
Məsələdə fərz olunanlara əsasən şəri baxımdan borc sahiblərindən zərərin əvəzini almağa haqqı yoxdur.
Ehtiyat budur ki, belə bir şərt tərk edilsin.
Əmək haqqı deyəndə, bankın və ya xeyriyyə fondlarının işçilərinə və s.-ə məvacib adı ilə cari hesabların saxlanılması, qorunması və göstərdikləri sair xidmətlər üçün çəkdikləri zəhmət müqabilində verilən zəhmət haqqı nəzərdə tutulur. Belə ki, bu məqsədlə artıq məbləğ alınaraq, məvacib adı ilə işçilərə və digər məxariclərə sərf olunarsa, maneəsi yoxdur. Lakin yazdığınız şəkildə işkalı vardır.
Əmək haqqı deyəndə, bankın və ya xeyriyyə fondlarının işçilərinə və s.-ə məvacib adı ilə cari hesabların saxlanılması, qorunması və göstərdikləri sair xidmətlər üçün çəkdikləri zəhmət müqabilində verilən zəhmət haqqı nəzərdə tutulur. Belə ki, bu məqsədlə artıq məbləğ alınaraq, məvacib adı ilə işçilərə və digər məxariclərə sərf olunarsa, maneəsi yoxdur. Lakin yazdığınız şəkildə işkalı vardır.
Eybi yoxdur.
Əgər digər “lazım” əqdin daxilində şərt olunarsa, caizdir.
Əmlakı bizim üçün halal olan kafirlər barəsində, maneəsi yoxdur.
Caiz deyil. Lakin zaman fasiləsi o qədər çox olsa ki, pulun dəyəri həddindən artıq aşağı düşsün, məsələn, on-iyirmi il öncə, bu halda eybi yoxdur.
Bu ziyan və xəsarət şəri deyil.
Məzluma yol göstərmək hamı üçün caizdir, hətta sözü gedən halda vacib olması da mümkündür və xəyanət sayılmır (müvəkkil zahirdə qanuna uyğun söz danışsa da), lakin belə hallarda müvəkkildən zəhmət haqqı almağa haqqı yoxdur.
Əgər müvəkkil bilsə ki, vəkilin şəri baxımdan haqqı yoxdur, onu müdafiə etməməli və ya nəyisə başqasından haqsızlıqla alıb müvəkkilə verməməlidir. Əgər öz işinin müqabilində vəkalət haqqı alırsa, şəri baxımdan o halda qanunidir ki, şəri hüququ qaytarmaq üçün çalışsın.
Vəkilin ölümü ilə onun vəkaləti batil olur (qüvvədən və etibardan düşür). Buna görə də müvəkkilin ölümündən sonra vəkilin onun əmlakını satmağa haqqı yoxdur.
1) Yuxarıdakı məsələdə fərz olunanlara görə bu şəxs “səfeh”dir və öz əmlakında birbaşa dəxalət etməyə haqqı yoxdur. 2) Şikayət etməyə haqları var. 3) Şəri hakim və onun tərəfindən bu kimi işlər üçün təyin olunan şəxslər, yuxarıdakı vəziyyətə oxşar hallarda bu barədə ölçü götürə bilərlər.
Hər bir halda nüfuzludur. Lakin (bu müamilə) borcu qaytarmaq üçün olan imkanının əldən getməsinə səbəb olarsa, haramdır.
