Qızının və həyat yoldaşının naibliyi
Bir kişi onun üçün həcc yerinə yetirməyi vəsiyyət etmişdir. Qızı və ya arvadı onun əvəzinə naib olub həcci yerinə yetirə bilərmi?
Müəyyən bir şəxsi öz vəsiyyətnaməsində qeyd etməmişdirsə, qızı və həyat yoldaşı da onun əvəzində naib ola bilərlər.
Başqasını naib tutan naib
Atanın bir neçə övladı var. O, özünün bütün əmlakını və mal-dövlətini müsalihə ünvanı ilə iki oğluna vermiş və bağlamışdır ki, öləndən sonra ən çoxu dörd il ərzində onun tərəfindən bir kəsi “həccətul-islam” yerinə yetirmək üçün göndərsinlər. Övladı şərtinə uyğun əməl edərək, dördüncü il öz məntəqəsindən bir kəsi həccə yollamışdır. Bu naib isə başqa şəhərə çatanda özü getməyib, başqa bir kəsi “Miqat həcci” üçün göndərmiş və “Miqat həcci” yerinə yetirilmişdir. Halbuki, mərhumun övladlarının bundan xəbərləri yox idi. (Yeri gəlmişkən, oranın camaatı Miqat həccinin nə olduğunu bilmir, “həcc üçün naib olmaq” - deyəndə “Bələd həcci” başa düşülür.) Sualımız budur ki:1) Naibin ikinci şəxsi naib tutmaq haqqı varmı?2) Mərhumun əvəzinə yerinə yetirilmiş həcc səhihdirmi? (Həcc vəzifəsi) mərhumun boynundan götürülmüşdürmü?3) Atanın bütün mal-dövlətini övladların hamısına deyil, təkcə ikisi ilə müsalihə etməsinin hökmü nədir?4) Şərtə əməl olunubmu? Mərhumun digər övladları iddia edirlər ki, şərtə əməl olunmayıb. Buna görə də onun mirası varislər arasında bölünməlidir.
1) Naibin başqasını naib etməyə haqqı yoxdur. 2)Yerinə yetirilmiş həcc səhihdir və mərhumun öhdəsindən götürülmüşdür. 1) Müsalihə öz qüvvəsində qalır. 2) Oğlu həcc pulunu birinci naibdən almalıdır. Yaxşı olar ki, varislər arasında bölsün.
Naib olaraq yerinə yetirilən həccin xərcləri
Özü istitaətli olmayan şəxsin atası həcc növbəsinə ad yazdırmış və hal-hazırda dünyadan getmişdir. O, bank blankını öz adına keçirib onun yerinə həcc yerinə yetirirsə sonrakı əməllərin vəsaiti, o cümlədən valyuta tədarükünü görmək kimin öhdəsinədir? Onun malının üçdə birindən götürə bilərmi?
Əgər atası istitaətin ilk fürsətində ad yazdırmış və həccə getməmişdən öncə vəfat etmişdirsə, onun əvəzinə naib olmaq vacib deyil. Yalnız varisləri razı olduqları təqdirdə (onun üçün) həcci yerinə yetirə bilər. Amma əvvəllər istitaətli olubsa və növbəyə yazılıb həccə getməkdə səhlənkarlıq etmişdirsə, onun yerinə “Miqat həcci” yerinə yetirməlidirlər. Amma əgər “Bələdi həccin” yerinə yetirilməsinə vəsiyyət etmiş olsa, gərək onu əncam versinlər. Əgər onun bank kağızlarını qanuni yolla satıb pulunun bir hissəsinə əcir tutmaq mümkündürsə, ehtiyat vacib budur ki, belə etsinlər.
Naib olaraq yerinə yetirilən həccin xərcləri
Özü istitaətli olmayan şəxsin atası həcc növbəsinə ad yazdırmış və hal-hazırda dünyadan getmişdir. O, bank blankını öz adına keçirib onun yerinə həcc yerinə yetirirsə sonrakı əməllərin vəsaiti, o cümlədən valyuta tədarükünü görmək kimin öhdəsinədir? Onun malının üçdə birindən götürə bilərmi?
Əgər atası istitaətin ilk fürsətində ad yazdırmış və həccə getməmişdən öncə vəfat etmişdirsə, onun əvəzinə naib olmaq vacib deyil. Yalnız varisləri razı olduqları təqdirdə (onun üçün) həcci yerinə yetirə bilər. Amma əvvəllər istitaətli olubsa və növbəyə yazılıb həccə getməkdə səhlənkarlıq etmişdirsə, onun yerinə “Miqat həcci” yerinə yetirməlidirlər. Amma əgər “Bələdi həccin” yerinə yetirilməsinə vəsiyyət etmiş olsa, gərək onu əncam versinlər. Əgər onun bank kağızlarını qanuni yolla satıb pulunun bir hissəsinə əcir tutmaq mümkündürsə, ehtiyat vacib budur ki, belə etsinlər.
Namazı səhih olmayan şəxsin həcci
Savadsız olan və namazı çox da kamil olmayan, yəni yaxşı öyrənməyən bir nəfər, bütün bunlarda indi mərhum atasının əvəzinə həccə gedir. Onun həcci düzdürmü?
Təvaf namazına kimi olan bu müddət ərzində namazını kamil etsə, maneəsi yoxdur. Əks-halda onun naib olması işkallıdır.
Südəmər körpəsi olan qadının həcci
Maddi imkan, səhhəti-bədən və yol baxımından istitaətli olan qadının südəmər körpəsi varsa və ondan başqasının əlində sakitləşmirsə, istitaətli sayılırmı?
O körpədən ayrılmaq onun canı üçün təhlükəlidirsə, yaxud ciddi xəstələnmək ehtimalı varsa, yaxud da digərlərinin məşəqqətə düşmələrinə səbəb olarsa, istitaətli deyil.
Başqalarının həcc növbələrini baha qiymətə almaq
Birinin azad qiymətə həcc kartını əldə etmək imkanı varsa, lakin bu qiymətlə adi qiymət arasında olan fərq çoxdursa və başqalarının növbəsinin təxirə düşməyinə səbəb olacaqsa, həcc ona vacibdirmi?
Qiymət arasındakı fərq, özünə külli-miqdarda ziyan dəyməsinə və ya digərlərinin haqqının tapdalanmasına səbəb olarsa, belə şəxs istitaətli sayılmır.
Həcc əməllərini sona çatdırmayan naib
Bir nəfər başqası tərəfindən həcc üçün əcir olmuşdur. Təməttö ümrəsini yerinə yetirəndən sonra ürək infarktı keçirmiş və həcc əməllərini yerini yetirməkdən üzürlü sayılaraq İrana dönmüş və gələn il getmək istəyir. Ona, tərəfindən naib olduğu şəxsin sahiblərinə vəziyyəti danışmaq, gələn il naib olduğu şəxsin tərəfindən yenidən naib olmaq üçün icazə almaq lazımdırmı?
Müəyyən bir il üçün əcir olmuşdursa, vəziyyəti izah etmək və icazə almaq lazımdır.
Xümsü verilməmiş pulla həccə getmək
Həcc xərclərimin hamısını ərim öz öhdəsinə götürmüşdür. Lakin onun xüms vermədiyini bilirəm. Mənim isə öz var-dövlətim və şəxsi əmlakım yoxdur. Bu təqdirdə mənim yol xərci, ehram paltarı və kəsiləcək qurbanlıq qarşısında olan vəzifəm nədir? Bunların xümsünü kim verməlidir?
Bunların xümsü sizin öhdənizədir. Ödəməyə qadir deyilsinizsə, istitaətli sayılmırsınız.
Həcc növbəsi yetişməzdən qabaq vəfat etmək
Bir şəxs on il qabaq Beytullahil-həramın həcci üçün növbəyə yazılmış, lakin 1366 - cı ildə Allahın rəhmətinə qovuşmuşdur. Bu il o mərhumun həcc növbəsi yetişmişdir. Xahiş edirik, onun varislərinin vəzifəsini və mərhumun öhdəsində olan vəzifənin necə götürülməsini bəyan edəsiniz. Digər tərəfdən, bu vəsaitdən istifadə etmək necədir?
Əgər Məkkəyə getmək üçün növbə gözləməkdən başqa bir yolu olmamışdırsa, belə bir kəs istitaətli olmamışdır və sözü gedən vəsait irs malından sayılır. Amma ehtiyat etmək istəsələr, az məbləğə “miqati həcc” ala bilərlər. Bu şərtlə ki, az yaşlı uşağı olmasın və ya olarsa böyüklərin səhmindən götürsünlər.
Həccə gedən zaman istitaətli olmamaq
Bir kəs, məsələn, beş il bundan öncə istitaətli olmuş və həcc üçün növbəyə yazılmışdır. İndi isə fəqirdir. Belə bir şəxsə həcc vacibdirmi? Əgər seyiddirsə, Məkkəyə getmək üçün Ali Məhəmmədin (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) xümsündən ona vermək olarmı?
Növbəsi çatan zaman şərtlərin bəzisi onda olmazsa, həcc ona vacib deyil.
Vacib həcc üçün ərin icazəsinin şərt olmaması
Həccə getmək üçün “Həcc və ziyarət idarəsi” istitaətli qadından ərinin rəsmi icazəsini tələb edirsə və əri buna icazə vermirsə, qadın nə etməlidir?
Onların vacib həcc üçün ərin icazəsini istəmələrinə inanmaq çətindir. Çünki şəri baxımdan ərin icazəsi lazım (vacib) deyil.
Mehriyyə vasitəsilə istitaətli olmaq
Bir qadının mehriyyəsi onun istitaətindən bir neçə dəfə artıqdır. Qadının vəfatından sonra varislərinə, mirası bölməzdən əvvəl ondan həcc məxariclərinin kəsri (çıxması) lazımdırmı?
Qadının əri sağ olan zaman camaatın nəzərinə və adətlərə görə mehriyyəni ərindən ala bilərdisə, istitaətli olmuşdur və bunu mirasından çıxmaq lazımdır. Amma ala bilməzdisə, istitaətli olmamışdır.
