şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

1) Onun belə bir iş görməyə haqqı yox idi. 2) Əgər silahı belə bir uşağa tapşırmaq ürf və cəmiyyət içində təhlükəli iş sayılırsa, təlim edən şəxs bu işi gördüyünə görə məsuliyyət daşıyır və ölən onun özüdürsə, diyəsi yoxdur. Əks halda isə diyə aqilənin öhdəsinə düşür.3) Ehtiyat budur ki, diyəni ödəməkdə ata da iştirak etsin. Amma digərlərinin iştirak etmələri qəti və şübhəsizdir. Diyə məbləğinin onlar arasında bölünməsi onların imkanları əsasındadır. Diyə məbləğini özləri ödəməlidir, ixtilaflı hallarda isə şəri hakimin köməyi ilə öz aralarında bölməlidirlər.

Xalça satışa hazır olan vaxtdan həmin ilin qazancından hesablanır ki, xüms ili keçəndən sonra artıq bir şey qalarsa, xümsünü verməlidir.

Ehtiyat vacibə görə hər iki halda yenidən (vəzifəsinə uyğun) yerinə yetirsin.

Qiymət arasındakı fərq, özünə külli-miqdarda ziyan dəyməsinə və ya digərlərinin haqqının tapdalanmasına səbəb olarsa, belə şəxs istitaətli sayılmır.

Məhrəm deyillər.

Əgər ehtiyata əməl edərək evlənməyə bilsələr və şiddətli məşəqqətə düçar olmasalar, ehtiyat budur ki, evlənmək fikrindən daşınsınlar. Lakin evlənməyə məcburdurlarsa, bu iki qız növbə ilə eyni kişiyə ərə gedə bilərlər. Bu şəkildə ki, kişi onlardan birini öz nikahına keçirsin, talaqdan və iddə bitəndən sonra digərini öz nikahına keçirsin. (Xatırlatmaq lazımdır ki, çoxsaylı talaqlardan irəli gələn problemlərlə üzləşməmək üçün müvəqqəti nikahdan istifadə edə bilərlər.) İki əkiz oğlan barəsində də ehtiyat budur ki, əgər mümkündürsə, evlənməsinlər. Zərurət irəli gələn zaman isə, eyni vaxtda (ikisi üçün) eyni həyat yoldaşını seçmək caiz deyil. Lakin yuxarıda deyilən formada bir qadınla evlənə bilərlər. Hər halda, belə fərdlərin sayı olduqca az olduğuna görə bu şəriət hökmlərinin izahı insanlara təəccüblü gəlsə də, bəhs və mübahisəyə ehtiyac yoxdur.

Sınıqların hər birinə ayrı-ayrılıqda diyə düşür.

1) Bu iş ev inşası üçün torpağın abadlaşdırılmasına və mülkiyyətə keçməsinə səbəb olur.2) Qaçmaq (mülkiyyətdən) imtina etməyə sübut deyil. 3) Əgər bu yəhudi İslam hökumətinin və ya İslam dininin əleyhinə fəaliyyət göstərən adamlardan olubsa, hərbi kafir hökmündədir və bu halda o torpağı mülkiyyətə keçirmək caizdir. 4) Yuxarıdakı cavabdan məlum oldu.

Yuxarıda fərz olunanlara görə onları dəyişmək caiz deyil. Onları müamilə etsələr müamilə batildir. Yalnız o halda mümkündür ki, vəqf olunmuş əmlak tamamilə faydasız və vəqfdə məqsəd tutulanlar üçün istifadəyə yararsız olsun və yaxud onların arasında ciddi ixtilaf və mübahisəyə səbəb olsun ki, bu mübahisəyə son qoymaq üçün onu dəyişməyə və ya bölməyə məcbur olaq.

a) Bazar qiymətində artım xümsə səbəb olur. Lakin vəziyyət bu yerə çatsa ki, xüms verəndən sonra onun sərmayəsi dolanışığını idarə etmək üçün kifayət etməsə, xümsdən azaddır. b) Meyar miqdar deyil, qiymətdir.

Onun həqiqətdə o pulu almaqla öz azad fəaliyyətindən kənara çəkildiyini nəzərə alsaq, maneəsi yoxdur.

Sualda qeyd olunduğu kimi, hadisənin şahidi yoxdur. Qəsamənin andlarında yəqin lazımi şərtdir. İddia edən şəxsin və ya şəxslərin and içməsinin məsələdə heç bir təsiri yoxdur. Cinayəti sübut etmək üçün heç bir dəlil-sübut olmadığından, ittiham olunan şəxs bəraət alır və ehtiyat budur ki, uşaq and içsin.

Mayelər arasında heç bir fərq yoxdur. Təyyarənin partlaması və ya süqutu, habelə avtomobil qəzasının da hökmü belədir. Yəni oğula atanın bütün əmlakından öz payına uyğun olaraq irs çatır və onun da irsi varislərinə çatır. Habelə atanın öz oğlunun əmlakına dair vəziyyəti də belədir.

Hədisdə deyilənlərə əsasən, qoyunları iki dəstəyə bölməli və bu iki dəstədən birini püşk yolu ilə ayırmalı, sonra yenidən püşk düşəni iki dəstəyə bölməli və bir qoyun qalana kimi bu yolla əməl etməlidir. Lakin yazdığınız şəkildə də püşk atmanın eybi yoxdur. Çünki, hədisdə deyilənlər püşk atmanın bir növünü bəyan edir.

“Birinci dərəcəli ünvanlar” baxımından cinayət işlərinə yenidən baxmaq üçün təkcə çıxış yolu budur: birinci mərhələdə olan qazılara göstəriş verilməlidir ki, mühüm məsələlərin (məsələn, qətl hadisələrində, mühüm mülki məsələlərdə və s.) ilkin mərhələsində qəti qərar çıxarmasınlar və yalnız öz məşvərət yönlü nəzər və məsləhətlərini qeyd etsinlər. Başqa sözlə, belə məsələlərdə hökm vermək (qərar çıxarmaq) onların qəzavət hüquqları dairəsindən xaricdir. Bununla da işlərə yenidən baxmaq üçün şərait yaranacaq və ikinci hakim cinayət işi üzrə bütün lazımi işləri apara, əlavə olaraq, birinci qazının məsləhətlərindən də istifadə edə biləcəkdir. Əlbəttə, bu, şikayət edən tərəflərin işə yenidən baxılmasını tələb etdikləri hallardadır. Amma əgər onlar işə yenidən baxılmasını tələb etməsələr, birinci qazı qəti qərar çıxara bilər. (Yəni bu halda hökm inşa etmək hüququna malikdir.)