مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی | استفتاء

Bir qızla bir oğlan zina etmişlər. Oğlan bu əməldən sonra başqa bir qızla evlənmişdir. Amma evləndikdən sonra da bu əməli (zinanı) həmin qızla təkrar etmişdir. Oğlanın ikinci qızla evlənəndən sonra etdiyi bu zina, möhsinə zina sayılırmı?

Evlənəndən sonra əlaqədə olmuşdursa və bu əməli birinci qızla davam edirsə, möhsinə zina sayılır.

Qruplar: Zina

Razılığa gəlinən meyriyyədən qeyrisinin əsasında kəbin oxumaq

Bir qıza bildirilmişdir ki, sizin mehriyyəniz 15000 Hindistan rupisidir və qız da bu mehriyyəyə razı olmuşdur. Lakin kəbin kağızında 10000 yazılmışdır. Vəkil kəbin kağızını oxuyandan sonra, qeyd olunmuş mehriyyə əsasında kəbin siğənini icra etdi. Bu mehriyyə (daimi nikah) səhihdirmi?

Ehtiyat budur ki, kəbin siğəsini razılaşdırılmış mehriyyə əsasında təkrarən icra etsinlər.

Qruplar: Daimi əqdin şərtləri

Möhləti təyin olunan mehriyyəni tələb etmək

Bir qızın mehriyəsinin bir hissəsi möhlətsiz, bir hissəsi də möhlətli şəkildə olmuşdur. Möhlətsiz nəzərdə tutulan məbləği əqd məclisində təhvil almışdır. Möhlətli hissəsi üçün isə müəyyən zaman təyin olunmamışdır. Lakin oğlanın halından və sözlərindən sanki onun ağır mehriyədən imtina etməsi məlum olurdu. Qızın atası isə dedi ki, mehriyəni kim alıb, kim verib. Bunlardan belə başa düşmək olar ki, ödənilmə zamanı toy mərasimindən (yaxınlıqdan) sonradır. Amma qız indi öz valideynlərinin təhrikləri ilə möhlətsiz mehriyəni də almaqda israr edir. Belə bir şəraitdə qız və ya onun valideynləri mehriyənin yerdə qalanını alana qədər toydan boyun qaçırmağa haqları varmı?

Möhlətli mehriyə nəzərə çarpacaq bir zaman fasiləsi ilə ödəniləcəyinə dair dəlillər mövcud olmuşdursa, qızın yaxınlıqdan imtina etməyə haqqı yoxdur.

Qruplar: Mehriyyə

Atanın icazəsi olmadan icra olunan müvəqqəti nikah

Bir qızın bir kişi ilə müəyyən münasibətləri olmuşdur. Məsələn, ikisi də bir yerdə işlədiklərinə və ya təhsil aldıqlarına görə o kişi, məhrəm olmaları və günaha düşməməkləri üçün, atasının icazəsi olmadan bu qızı öz müvəqqəti əqdinə keçirmişdir. Buna baxmayaraq, yalnız məhrəm olmaqla kifayətlənməmiş, aralarında toxunmaq və öpüş də olmuşdur. Bütün bunları nəzərə alaraq aşağıdakı iki suala cavab verin:1) Bu iki nəfər günah iş görmüş və günaha batmışlarmı?2) Qızın anası bu kişiyə məhrəm olubmu?

1) Belə bir əqd işkalsız deyil və onlar bir-birləri ilə naməhrəm kimi davranmalıdırlar. Habelə, ehtiyata riayət etmək üçün kişi qalan müddəti bağışlamalıdır. 2) Anası barədə də ehtiyat etməlidir.

Qruplar: Müvəqqəti nikahın hökmləri

Həddi-buluğa çatmazdan öncə vəli tərəfindən evləndirmə

Bir qızın 9 yaşından öncə bir şəxslə əqdi bağlanmışdır. Halbuki, qızın bundan xəbəri yox idi və əqdi qızın atası icra etmişdir. Bundan əlavə, sözü gedən qızın o kişi ilə yaş fərqi təxminən 25 ildir və o kişinin başqa həyat yoldaşı da var. Hətta onun qızı bu ikinci arvadı ilə bir yaşdadır. Qız həddi-buluğa çatanda bu kəbin haqqından narazılığını bildirərək israr edir ki, bu nikah mənim məsləhətimə deyil və mən talaq almaq istəyirəm. Lakin kişi talaq verməyə razı olmur. Bu kəbin düzdürmü? O, bu kəbinə iltizamlı qalmalıdırmı, yoxsa başqası ilə evlənə bilər? Nəzərə almaq lazımdır ki, qız bir həddə çatmışdır ki, ərə getməyə ehtiyacı var.

Bu nikah qızın məsləhətinə deyilmişsə, batildir və qız talaqsız ərə gedə bilər. Lakin qız həddi-buluğa çatandan sonra razılıq veribsə, onu poza bilməz.

Qruplar: Daimi əqdin şərtləri

Bir qız öz nikah günlərində bir nəfərlə zina etmişdir. Hal-hazırda əqdinin necəliyi məlum olmayan əri ona talaq vermiş və talaqdan sonra zina edən şəxs bu qızla nikah bağlamışdır. Bu nikah şəri baxımdan düzdürmü?

Birinci nikah razılıqla kəsilibsə və səhih olubsa, belə ki, zina ərli arvadla baş veribsə, o qız zina edənə əbədi haramdır (ehtiyat vacibə əsasən).

Qruplar: Evlənmək haram olan şəxslər

Bir qız cavan bir oğlanla daimi şəkildə nikah bağlamışdır. Ailələrinin dindar olduğundan get-gəl üçün heç bir problem yaranmasın deyə, onlar arasında nikah əqdi oxunmuşdur. Kəbin oxunduqdan sonra nişanlı oğlan qızla təklikdə olan zaman arxadan yaxınlıq edirmişlər. Bir müddət sonra onların işi münaqişə və ayrılıqla nəticələnmişdir. Qız şəri məsələlərə agah olmadığı üçün bu növ yaxınlığın iddəsi olmadığını düşünmüş və elə buna görə də təəssüflər olsun ki, iddə halında digər birisi ilə daimi nikah bağlamışdır. O, bir neçə il ailə həyatından və uşaq dünyaya gətirəndən sonra məsələni başa düşmüşdür. Bu barədə şəriət hökmünü bəyan edin.

Məsələdə fərz olunanlara görə iddə sona çatdıqdan sonra yenidən əqd siğəsini oxumaları ehtiyat vacibdir və əbədi haram deyil.

Qruplar: Daimi əqdin hökmləri

Bir qız cavan bir oğlanla daimi şəkildə nikah bağlamışdır. Ailələrinin dindar olduğundan get-gəl üçün heç bir problem yaranmasın deyə, onlar arasında nikah əqdi oxunmuşdur. Kəbin oxunduqdan sonra nişanlı oğlan qızla təklikdə olan zaman arxadan yaxınlıq edirmişlər. Bir müddət sonra onların işi münaqişə və ayrılıqla nəticələnmişdir. Qız şəri məsələlərə agah olmadığı üçün bu növ yaxınlığın iddəsi olmadığını düşünmüş və elə buna görə də təəssüflər olsun ki, iddə halında digər birisi ilə daimi nikah bağlamışdır. O, bir neçə il ailə həyatından və uşaq dünyaya gətirəndən sonra məsələni başa düşmüşdür. Bu barədə şəriət hökmünü bəyan edin.

Məsələdə fərz olunanlara görə iddə sona çatdıqdan sonra yenidən əqd siğəsini oxumaları ehtiyat vacibdir və əbədi haram deyil.

Qruplar: Talağın iddəsi

Daimi nikahdan sonra qızın zinası

Bir qız bir oğlanla ailə həyatı qurub. Onların arasında daimi nikah siğəsi oxunsa da toy mərasimləri hələ təşkil olunmayıb. Əgər qız atasının evində zina etsə, bu zina möhsinədir, yoxsa qeyri-möhsinə?

Möhsinə zina deyil.

Qruplar: Zina

Yenidən ərə getdiyi təqdirdə ananın azyaşlı uşağı saxlaması

Bir oğlan uşağı olan şəhid arvadı neçə illər keçəndən sonra ərə getmişdir. Şəhidin atası deyir ki, mən bir vəli olaraq nəvəmin yad evdə qalmasına icazə vermirəm. Çünki bu uşağın hal-hazırda 5 yaşı var və onu tərbiyə edib qayğısına qalmaq və böyütmək mənin vəzifəmdir. Anası da deyir ki, mən bir ana kimi onun qayğısına qalacağam. Şəriət baxımından onlardan hansı irəlidir?

Uşağı həddi-buluğa çatana qədər saxlamaq və onun qayğısına qalmaqla bağlı, hətta ərə getsə belə, anası babasından irəlidir. Lakin onun əmlakına qəyyumluq cəhətindən isə babası irəlidir və ananın uşağın əmlakına heç bir vilayəti yoxdur.

Qruplar: Uşağı saxlamaq

Vəqfnamənin məzmunundan xəbərsizlik

Bir neçə xeyriyyəçi 1349-cu hicri-şəmsi ilində (təxminən 1970) bir torpaq sahəsini mülkiyyət sənədi ilə və torpaq sahibinin bu torpaqların vəqf olmağına dair iddiası ilə yanaşı məscid inşa etmək üçün satın almışdır. Hal-hazırda orada “Həzrət Əbul-fəzl adına məscid” inşa edilmiş və əhalinin istifadəsinə verilmişdir. Lakin yerli əhali arasında məşhurdur ki, bu məscidin yeri vəqfdir. Vəqfin şəri məsələlərini nəzərə almaqla məscidin icması bu məsələni araşdırmışdır ki, tədqiqatın nəticəsini həzrət ustada bu şəkildə təqdim edirik: Bu məscidin torpağının Hacı Məhəmməd Əli adlı bir şəxs tərəfindən vəqf olunması şübhəsizdir. Lakin vəqfin növü məlum deyil. Bir qrupun dediyinə görə Hacı Məhəmməd Əlinin vəqfi övlad vəqfidir. Digər bir qrup bu vəqfin növündə tərəddüd edir və onun Şahi Nəcəf vəqfi olması ehtimalı var. (Lakin böyük ehtimalla Hacı Məhəmməd Əlinin vəqfi övlad vəqfidir.) Sizdən xahiş edirik ki, yerli əhalinin sözü gedən məsciddə dini fəaliyyətlərinə davam etmələrinə dair vəzifələrini bəyan edəsiniz.

Bu barədə təhqiq etmişsinizsə və vəqfin məqsədi aydın olmamışdırsa, o torpaq sahəsi üçün münasib bir icarə haqqı nəzərdə tutmalısınız. Onun yarısını Mövla Əmirəl-möminin Əlinin (əleyhis-səlam) məclislərinə aid olan xərclərdə sərf edin və digər yarısını da vəqfdə nəzərdə tutulan insanlara çatdırın. Amma əgər onlar məscidə görə icarə malını güzəştə getdikləri barədə razılıq versələr və aralarında səğir (azyaşlı) də olmasa (onlara pul vermək) lazım deyil.

Qruplar: Vəqfin hökmləri

Başqasının yerində ağac əkmək

Bir neçə qardaş bir evdə yaşayırlar. Onların malı-mülkü bölünməmişdir. Qardaşlardan biri bölünməyən, müştərək torpaqda ağac əkir, yaxud oğlan atasının torpağında icazəsiz və ya atasının icazəsi ilə ağac əkir, yaxud da əkinçi, kəndli və ya işçi və birinin xadimi torpaq sahibinin yerində ağac əkir. Şəri baxımdan bu ağaclar onlardan hansınındır?

Ağac onun sahibinin və onu yerə əkənin malıdır. Lakin torpaq sahibinin icazəsi ilə olmamışdırsa, onun icarə haqqı almağa və ya ağacı kökündən çıxarıb sahibinə verməyə haqqı var.

Qruplar: Musaqatın hökmləri

Fond tərəfindən zəhmət haqqı almaq

Bir neçə nəfər bir-birinin köməyi və həmkarlığı ilə xeyriyyə fondu təşkil etmiş və üzv olan şəxslərə borc pul verirlərsə, onlardan əmək haqqı adı ilə alınan faizlər halaldırmı? Əlavə etmək lazımdır ki, belə bankların məvacib verilməsi lazım olan bir işçisi yoxdur. Buna görə də əldə olunan gəlir, halal olmaq şərti ilə hansı yerlərdə istifadə oluna bilər?

Əmək haqqı deyəndə, bankın və ya xeyriyyə fondlarının işçilərinə və s.-ə məvacib adı ilə cari hesabların saxlanılması, qorunması və göstərdikləri sair xidmətlər üçün çəkdikləri zəhmət müqabilində verilən zəhmət haqqı nəzərdə tutulur. Belə ki, bu məqsədlə artıq məbləğ alınaraq, məvacib adı ilə işçilərə və digər məxariclərə sərf olunarsa, maneəsi yoxdur. Lakin yazdığınız şəkildə işkalı vardır.

Qruplar: Qərzul-həsənə (faizsiz borc)

Fond tərəfindən zəhmət haqqı almaq

Bir neçə nəfər bir-birinin köməyi və həmkarlığı ilə xeyriyyə fondu təşkil etmiş və üzv olan şəxslərə borc pul verirlərsə, onlardan əmək haqqı adı ilə alınan faizlər halaldırmı? Əlavə etmək lazımdır ki, belə bankların məvacib verilməsi lazım olan bir işçisi yoxdur. Buna görə də əldə olunan gəlir, halal olmaq şərti ilə hansı yerlərdə istifadə oluna bilər?

Əmək haqqı deyəndə, bankın və ya xeyriyyə fondlarının işçilərinə və s.-ə məvacib adı ilə cari hesabların saxlanılması, qorunması və göstərdikləri sair xidmətlər üçün çəkdikləri zəhmət müqabilində verilən zəhmət haqqı nəzərdə tutulur. Belə ki, bu məqsədlə artıq məbləğ alınaraq, məvacib adı ilə işçilərə və digər məxariclərə sərf olunarsa, maneəsi yoxdur. Lakin yazdığınız şəkildə işkalı vardır.

Qruplar: Məvacib

Bir neçə nəfərin bir qadına təcavüzü

Bir neçə nəfər bir qadını zorlamışlar:1) Onların hər biri ayrı-ayrılıqda mehrul-misl ödəməlidirlər, yoxsa hamısı bir mehrul-misl ödəməlidirlər?2) Bir nəfər bir neçə dəfə təcavüz edərsə, mehrul-misl də təkrar olunacaqmı?

1) Onların hər biri ayrı-ayrılıqda mehrul-misl ödəməlidirlər. 2) Əgər (bir nəfərdən) təkrar olunarsa, zahirən, bir mehriyədən artıq ödəməməlidir. Amma əgər mehriyəni ödəyib yenidən təcavüz etsə mehriyə də təkrar olunar.

Qruplar: Mehriyyə

Ayətullah uzma Məkarim Şirazinin ofisi

şəri hökmlərə və fiqhi məsələlərə cavab mərkəzi

Daimi nikahdan sonra zina

Bir qızla bir oğlan zina etmişlər. Oğlan bu əməldən sonra başqa bir qızla evlənmişdir. Amma evləndikdən sonra da bu əməli (zinanı) həmin qızla təkrar etmişdir. Oğlanın ikinci qızla evlənəndən sonra etdiyi bu zina, möhsinə zina sayılırmı?

Razılığa gəlinən meyriyyədən qeyrisinin əsasında kəbin oxumaq

Möhləti təyin olunan mehriyyəni tələb etmək

Atanın icazəsi olmadan icra olunan müvəqqəti nikah

Həddi-buluğa çatmazdan öncə vəli tərəfindən evləndirmə

Ərli olan qadınla zina

Bir qız öz nikah günlərində bir nəfərlə zina etmişdir. Hal-hazırda əqdinin necəliyi məlum olmayan əri ona talaq vermiş və talaqdan sonra zina edən şəxs bu qızla nikah bağlamışdır. Bu nikah şəri baxımdan düzdürmü?

Talaq iddəsində əqd oxunması

Talaq iddəsində əqd oxunması

Daimi nikahdan sonra qızın zinası

Bir qız bir oğlanla ailə həyatı qurub. Onların arasında daimi nikah siğəsi oxunsa da toy mərasimləri hələ təşkil olunmayıb. Əgər qız atasının evində zina etsə, bu zina möhsinədir, yoxsa qeyri-möhsinə?

Yenidən ərə getdiyi təqdirdə ananın azyaşlı uşağı saxlaması

Vəqfnamənin məzmunundan xəbərsizlik

Başqasının yerində ağac əkmək

Fond tərəfindən zəhmət haqqı almaq

Fond tərəfindən zəhmət haqqı almaq

Bir neçə nəfərin bir qadına təcavüzü

Bir neçə nəfər bir qadını zorlamışlar:1) Onların hər biri ayrı-ayrılıqda mehrul-misl ödəməlidirlər, yoxsa hamısı bir mehrul-misl ödəməlidirlər?2) Bir nəfər bir neçə dəfə təcavüz edərsə, mehrul-misl də təkrar olunacaqmı?

Hüquq ağacı

Şəriət məsələləri