اگر منظور از حیله‌های شرعى، معاملات صورى بدون قصد جدی است، مسلماً تأثیرى در حکم ربا ندارد. و غالباً در حیله‌های شرعى، طرفین قصد معامله جدى ندارند و منظورشان فقط رباست.
احتیاط واجب این است که فرقى میان این دو گذارده نشود.
گرفتن ربا از شرکت‌های خارجی اشکالی ندارد ولی سود شرکت‌های زنجیره ای مانند گلدکوئیست حرام است.
چنانچه قیمت آن‌ها مساوی نباشد جایز نیست.
1- ربا گرفتن مسلمانان از كفّارى كه در پناه اسلام نيستند.2- ربا گرفتن پدر و فرزند از يكديگر.3- ربا گرفتن زن و شوهر از يكديگر.
معامله جنس‌های مختلفى كه از يك ريشه گرفته‌شده است با تفاوت اشكال دارد، مثل‌اینکه ده كيلو روغن را به بيست كيلو پنير بفروشند، يا به پنجاه كيلو شير، يا پانزده كيلو كره.
خریدوفروش چيزهايى كه از يك جنس نيست به هر صورت كه باشد مانعى ندارد، مثل اينكه ده كيلو برنج را به بيست كيلو گندم بفروشند.
در معامله یک نوع جنس در بعضی موارد جنس‌هایی كه در بعضى از شهرها با وزن يا پيمانه فروخته مىشود ولی در بعضى از شهرها با شماره (مانند تخم‌مرغ كه امروز در بعضى از مناطق با وزن و در بعضى با شماره مىفروشند) هرگاه در شهرى كه با وزن يا پيمانه مىفروشند زيادتر بگيرند ربا و حرام است و در شهر ديگر اشكال ندارد.
در معامله یک نوع جنس، هرگاه كسى كه مقدار كمتر را مىدهد جنس ديگرى به آن اضافه كند مثلاً ده كيلو گندم به‌اضافه يك متر پارچه را به پانزده كيلو گندم بفروشد اشكال ندارد، همچنين اگر به هر دو طرف چيز ديگرى اضافه كنند. ولى حیله‌های ربا كه قصد جدی در آن نيست، مثل آنچه در ميان بعضى معمول است كه وامى را به كسى مىدهند و بعد سود آن را كه مبلغ هنگفتى است با يك سير نبات مصالحه مىكنند باطل و بىاساس است و مبلغ اضافى ربا محسوب مىشود.
