مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

چنانچه از شیر و پشم آن‌ها و مانند آن براى مصارف شخصى استفاده می‌کنند خمس ندارد اگر تنها براى کود زراعت و خرد کردن خرمن است حکم سرمایه و ابزار کار دارد و همچنین اگر از آن‌ها به‌عنوان بهره‌برداری کسبى استفاده می‌کنند.

خمس به اموال دولتی تعلق نمی‌گیرد.

چنین فردی در حکم غیر عاقل است و اموالی که در این حالت به دست آورده خمس ندارد ولی خمس آنچه مربوط به زمان درک اوست توسط ولی وی پرداخت می‌شود.

مجاز است که خمس آن را از مالی دیگر بپردازد.

با توجه به آیه 41 سوره مبارکه انفال (...فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ‏...) که با حرف‌اضافه «لام» آمده است، دلالت بر ملکیت و مشارکت در عین می‌کند و لذا چنانچه خمس را نپردازد و درآمدی از سرمایه کسب کند باید خمس درآمد را نیز بپردازد. البته در زکات چنین دلیل روشنی نداریم ولی به فتوای ما زکات نیز به‌عین تعلّق می‌گیرد نه ذمّه؛ بنابراین تصرف در مالی که زکات به آن تعلق‌گرفته جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع، مانند دیگر اموال مشاع که تنها با رضایت همه شرکا می‌توان در آن تصرف کرد و تصرف هرکدام به‌تنهایی، هرچند به مقدار سهم خودش، بدون رضایت دیگران جایز نیست.

هیچ‌گونه تفاوتى میان کسب‌ها و درآمدهاى کسب نیست، ولى اگر انسان چیزى را به‌عنوان وام از دیگرى بگیرد خمس ندارد، همچنین اموالی که به‌عنوان ارث به او می‌رسد مشمول خمس نیست، مگر این‌که بداند شخص میت خمس آن را نداده، یا به خاطر سایر اموالش بدهکار خمس است؛ و اگر مال ارث ترقّی قیمت پیدا کند و سال خمسی بر آن بگذرد مقدار تفاوت آن خمس دارد.

آنچه از آن در پایان سال خمسی اضافه می‌ماند باید موردمحاسبه قرار گیرد و خمس آن پرداخت شود.

در قرآن کریم فقط یک آیه در مورد خمس وجود دارد و آن آیه 41 سوره مبارکه انفال { وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ... } است و غنیمت در لغت معنای عامی دارد که همه درآمدها را شامل می‌شود؛ ولی روایات معصومین درزمینهٔ خمس بسیار است.

درصورتی‌که حاکم شرع اجازه دهد اشکالی ندارد.

سرقفلی نوعی سرمایه‌گذاری است و درصورتی‌که توان داشته باشد باید خمس را بپردازد.

سرمایه خمس دارد، مگر سرمایه‌ای که اگر خمس آن را هرچند به‌صورت تدریجی بدهد با بقیّه آن، زندگی او در حدّ آبرو و شئونش اداره نمی‌شود؛ بنابراین، اگر با پرداخت خمس آن، لطمه‌ای به كار او نمی‌خورد، بايد خمس آن را بدهد، خواه سرمايه تجارت باشد يا زمين و آب و ملك براى زراعت، يا ابزار كار.

پس از وصول و گذشت سال خمسی خمس دارد ولی کسانی که در مشقت هستند، خمسشان را می‌بخشیم.