انجام تکالیف شرعی بر طبق قرآن
آیا درست است که شخص مسلمان فقط از روى قرآن کارى را انجام دهد، مثل نمازخواندن و وضو گرفتن و کارهاى دیگر؟
در احکام دینى یا باید درس خواند و مجتهد شد و احکام را از ادلّه چهارگانه (قرآن و سنّت و اجماع و دلیل عقل) استنباط کرد و یا باید تقلید کرد.
راههای آگاهی از فتوای مجتهد
چگونه فتاوای مرجع تقلید خود را به دست آوریم؟
راههای آگاهى از فتواى مجتهد چندراه وجود دارد: اوّل، شنيدن از خود مجتهد يا ملاحظه دستخطّ او؛ دوم، ديدن در رسالهاى كه مورداطمینان باشد؛ سوم، شنيدن از كسى كه مورد اعتماد است؛ چهارم، مشهور بودن در ميان مردم بهطوریکه سبب اطمينان شود.
تغییر فتوای مجتهد
اگر کسی احتمال دهد فتواى مرجع تقلیدش تغییر کرده است، تکلیفش چیست؟
اگر احتمال دهد فتواى مجتهد عوضشده، میتواند به فتواى سابق عمل كند و جستجو لازم نيست.
لزوم یادگرفتن احکام
آیا بر هر مکلفی واجب است از تمامی احکام اطلاع داشته باشد و آنها را یاد بگیرد؟
هركس بايد مسائلى را كه معمولاً مورداحتیاج او واقع میشود ياد گيرد يا طريقه احتياط آن را بداند.
تکلیف مکلف اگر حکم مکلف نداند
تکلیف مکلف درصورتیکه برایش مسئلهای پیش آید و او تکلیف خود را برای عمل کردن یا نکردن نداند چیست؟
اگر مسئلهاى پيش آيد كه حكم آن را نمىداند میتواند عمل به احتياط نمايد، يا اگر وقت آن نمىگذرد صبر كند تا دسترسى به مجتهد پيدا كند و اگر دسترسى ندارد یکطرف را كه بيشتر احتمال صحت مىدهد انجام مىدهد و بعداً سؤال مىكند، اگر مطابق فتواى مجتهد بود صحيح است وگرنه بايد اعاده کند.
اعلام تغییر فتوا بعد از نقل آن
اگر بعد از نقل فتوای مرجع تقلید بفهمد که نظر مرجع تقلید تغییر کرده تکلیف چیست؟
اگر فتواى آن مجتهد تغيير كرده، اعلام تغيير بر او لازم نيست.
عمل به فتوای جدید مرجع تقلید خود
وظیفه مکلف در صورت تغییر فتوای مرجع تقلید چیست؟
هرگاه فتواى مجتهد تغيير كند بايد به فتواى جديد عمل شود، امّا اعمالى را كه مطابق فتواى سابق عمل كرده (مانند عبادات يا معاملاتى كه انجام داده) صحيح است و اعاده لازم ندارد.
اظهارنظر یا فتوا دادن توسط غیر مجتهد
اظهارنظر و یا فتوا دادن برای غیر مجتهد چه حکمی دارد؟
فتوا دادن و اظهارنظر كردن در مسائل شرعى براى كسى كه مجتهد نيست (يعنى قادر به استنباط احكام از مدارك و دلايل آن نمىباشد) حرام است و هرگاه بدون اطّلاع اظهارنظر كند، مسئول اعمال تمام كسانى است كه به گفته او عمل مىكنند.
بررسی مرجع تقلید سؤالکننده
آیا کسی که از ما سؤال شرعی میپرسد حتماً باید مرجعش را بپرسیم و اگر ندانیم که مقلد کدام مرجع بوده فتوای مرجع تقلید خود را بگوییم و او عمل کند مدیون هستیم؟
نپرسیدن مرجع تقلید سؤالکننده و بیان جواب مسئله مطابق نظر مرجع تقلید پاسخگو اشکالی ندارد.
وظیفه کسی که به حکمی که غلط بیانشده عمل کرده
اگر حکم مسئلهای را جویا شویم ولی ندانیم پاسخی که دادهاند خلاف نظر مرجع تقلید است ولی پاسخدهنده به ما اطمینان دهد که پاسخش مطابق نظر مرجع است مثلاً بگوید نماز و روزه ما در سفر خاصی ناتمام است ولی مرجع بگوید نماز و روزه کامل است و نظر مرجع را پس از گذشتن از موقع سفر فهمیده باشیم و به نظر پاسخدهنده عمل کرده باشیم تکلیف چیست؟
حکم در موارد مختلف متفاوت است فلذا باید موارد را بیان کنید، اما در فرض مثال ذکرشده در سؤال، درصورتیکه بهجای قصر اتمام خوانده اشکالی ندارد ولی اگر بهجای اتمام قصر خوانده باید اعاده کند.
بیان نکردن احتیاطهای واجب توسط روحانی کاروان
با توجه به تعدد فتاوای مراجع معظم تقلید و مشکل شدن کار روحانیون کاروانها در تفهیم مردم، آیا معظم له اجازه میفرمایید که ماهم بهعنوان مسئول شرعی اعمال مردم احتیاطهای واجب را بیان نکرده و بهجای آنها فتوای مراجع مساوی و یا اعلم را بهصورت یکدست برای مردم بیان کنیم؟
سعی کنید اینگونه برنامهها را به حداقل برسانید ولی در مواردی که لازم است بگوئید این کار با نظر آیتالله مکارم شیرازی مطابق میشود.