چنانچه نداند صدايى را كه می‌شنود صداى اذان است يا صداى ديگر، بايد نماز را تمام بخواند، امّا اگر بفهمد صداى اذان است ولى كلمات آن قابل‌تشخیص نباشد احتياط جمع است.
«صحرانشین‌های خانه‌به‌دوش» كه وطن خاصى ندارند و هر جا آب و خوراك براى خود و حيواناتشان فراهم باشد توقّف می‌کنند، بايد در اين مسافرت‌ها نمازشان را تمام بخوانند و روزه را بگيرند.
هرگاه براى فرار از انجام كار واجبى مسافرت نمايد، مثل اينكه بدهكار است و می‌تواند بدهى خود را بدهد و طلبكار هم مطالبه می‌کند، امّا او براى فرار از پرداخت بدهى مسافرت نمايد، بايد نماز را تمام به‌جا آورد، ولى اگر چنين قصدى را ندارد بايد نماز را شكسته بخواند.
هرگاه كسى همراه ظالمى سفر كند و مسافرت او كمك به ظالم محسوب شود سفر او حرام است و نمازش را بايد تمام بخواند، مگر آنكه مجبور باشد يا براى انجام‌وظیفه مهم‌تری مانند نجات جان مظلومى با او سفر كند كه در اين صورت نمازش شكسته است.
«حدّ ترخص» یعنى از وطن یا محل اقامتش به‌اندازه‌ای دور شود که صداى اذان شهر را نشنود و مردم شهر او را نبینند، امّا دیدن و ندیدن دیوارهاى شهر اثرى ندارد، ضمناً باید در هوا گردوغبار یا مه یا چیز دیگرى که مانع دیدن است یا سروصدایی که مانع شنیدن است وجود نداشته باشد و اگر یکى از این دو علامت حاصل شود کافى است، به‌شرط اینکه یقین به نبودن دیگرى نداشته باشد و الا احتیاط واجب جمع میان نماز شکسته و تمام است.
چنانچه زن بدون اذن شوهر مسافرت نماید، نماز او بنا بر احتیاط واجب کامل است، ولى اگر سفر واجبى مانند حج واجب بوده باشد رضايت شوهر شرط نيست و نماز شكسته است.
هرگاه كسى كه سفرش سفر معصيت است در اثناء راه از قصد خود برگردد، چنانچه باقيمانده راه هشت فرسخ يا بيشتر باشد و يا مجموع رفتن و برگشتن هشت فرسخ است بايد نماز را شكسته بخواند.
اگر سفر انسان حرام نيست، ولى در زمين غصبى مسافرت می‌کند، بنا بر احتياط واجب جمع میان نماز شكسته و تمام كند، يعنى هم نماز دورکعتی و هم چهار ركعتى به‌جا آورد.
هرگاه خانواده‌اش مرتباً با او همراه هستند نماز همه‌ی آن‌ها تمام است.
به‌قصد احتیاط مانعی ندارد.
معيار در شهرها شهرهاى معمولى است و اگر شهرى زياد در گودى يا در بلندى قرارگرفته باشد بايد مطابق شهرهاى معمولى با آن رفتار كرد، يعنى ببينيم چه اندازه مسافت سبب می‌شود كه در شهرهاى معمولى انسان صداى اذان شهر را نشنود و اهالى شهر او را نبينند.
