مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

نماز و روزه مسافر با رسیدن به حد ترخص کامل یا شکسته می‌شود، یعنی اگر به وطن برمی‌گردد مردم شهر او را ببینند و صدای اذان را بشنود که در این صورت کامل است و اگر از وطن خارج می‌شود مردم شهر او را نبینند و او صدای اذان را نشنود.

معيار در شهرها شهرهاى معمولى است و اگر شهرى زياد در گودى يا در بلندى قرارگرفته باشد بايد مطابق شهرهاى معمولى با آن رفتار كرد، يعنى ببينيم چه اندازه مسافت سبب می‌شود كه در شهرهاى معمولى انسان صداى اذان شهر را نشنود و اهالى شهر او را نبينند.

معیار حد ترخص هوایی آن است که اگر فضا ساکت باشد صدای اذان را نشنود و افراد روی زمین دیده نشوند و در سفرهای هوایی حدّ ترخص بسیار زود حاصل می‌شود، چنددقیقه‌ای که از محل دور شوند به حدّ ترخص می‌رسند.

اگر کوهنورد به‌اندازه‌ای دور شود که صداى اذان شهر را نشنود، از حد ترخص گذشته است و اگر شرایط دیگر سفر نیز جمع باشد نماز او شکسته است.

هرگاه شك كند به حدّ ترخص رسيده يا نه بايد نماز را تمام بخواند.

چنانچه نداند صدايى را كه‏ می‌شنود صداى اذان است يا صداى ديگر، بايد نماز را تمام بخواند، امّا اگر بفهمد صداى اذان است ولى كلمات آن قابل‌تشخیص نباشد احتياط جمع است.

هرگاه به‌جايى برسد كه اذان شهر را كه معمولاً در جاى بلند می‌گویند نشنود نمازش شكسته است، هرچند اذانى را كه با بلندگوهای قوى می‌گویند بشنود.

اگر كسى گوش و چشم او از معمول ضعیف‌تر يا بسيار قوی‌تر است اعتبارى به آن نيست بلكه اعتبار به گوش و چشم‌های معمولى است.

هرگاه كسى در اثناء مسافرت به حد ترخص وطنش برسد نمازش در آنجا تمام است، ولى اگر می‌خواهد سفر خود را ازآنجا (وطن) هشت فرسخ يا بيشتر ادامه دهد، زمانی که از وطن خارج شد و به حدّ ترخص رسيد بايد نماز را شكسته بخواند.

تابلوى وزارت راه و شهردارى به‌تنهایی ملاك نيست بلکه ملاك آخرين خانه‌هاى شهر است و خانه‌هاى پراكنده بيرون شهر و کارخانجات معیار نیست.

در چهار محل مسافر مخيّر است نماز را تمام يا شكسته بخواند: 1 و 2 «شهر مکه» و «شهر مدینه» که در این دو شهر تفاوتی بین شهر قدیم و جدید نیست. 3 «مسجد کوفه» که حكم در تمام مسجد جارى است و فرقى میان بخش قديم و قسمت توسعه‌یافته امروز نيست. 4 «حرم حضرت سيّد الشّهداء علیه‌السلام» که منظور از حرم، قسمت زیر گنبد و رواق‌ها است (و رواق جدید و حیاط و صحن مسقف با توجه به اینکه به‌گونه‌ای سرپوشیده شده که جزء محدوده حرم محسوب می‌شود و مانند یک رواق شده، در آنجا نیز مخیر است). البتّه افضل در اين موارد، نماز تمام است.

مسجد سهله شامل حکم تخییر نیست و همان چهار محل شامل این حکم است.