احیاء زمین موات با آب وقفی
اگر زمین موات را با آب قنات یا چاه وقفی احیاء نمایند آیا زمین احیاء شده جزء موقوفات است؟
زمینی که با آب وقف احیاء شده جزو موقوفات نمیشود ولی باید معادل قیمت آب را بدهد.
زمینی که با آب وقف احیاء شده جزو موقوفات نمیشود ولی باید معادل قیمت آب را بدهد.
در صورتى که با موافقت حکومت اسلامى باشد، و لطمه اى به مسلمین نزند، مالک مى شود.
در زمان حكومت اسلامى، احياء موات مىبايست با اجازه حكومت باشد و نمىتوان خودسرانه عمل كرد. پس ما فرق مىگذاريم بين زمینهای مواتى كه در زمان شاه احياء شده كه مالك مىشوند و بين زمینهایی كه الآن مخفيانه احياء مىشود، چون اراضى موات جزء انفال محسوب مىشود كه از اموال امام است و زمانى كه نائب امام مسلط باشد نمىتوان بدون اجازه او اقدام كرد.
درصورتیکه آن زمین در موقع خریداری احیاء شده بوده است نمیتوان مزاحم صاحب زمین شد.
اگر زمین را پدران شما احیا کردهاند و قبلاً موات بوده، طبق قانون ارث به ورثه آنها میرسد و همچنین اگر خریدارى کرده باشند و اگر هیچ سندى نسبت به سابقه این زمین در دست نیست و شاهد و گواهى نیز وجود ندارد، ملک از آنکسی است که در دست اوست یعنى ملک اجداد شما بوده و باید به قانون ارث عمل کنید.
اگر برای شما آباد کرده باشد نه برای خودش، مالک آن شما میباشید.
در اينجا زمين، باير محسوب میشود و در ملک او باقي میماند، مگر اینکه اعراض کرده باشد يعني از زمين صرفنظر کند يا اعراض عملي ثابت شود؛ ولي اگر اعراض نکند هرچند مدّت طولاني بگذرد مالک است و زمان دخالتي ندارد.
اگر کار فرد جدید مزاحم حق سابقین باشد جایز نیست.
ظاهر آنچه بیان شد اين است كه فرمانروایان يد مالكانه بر زمینها داشته و بهعنوان مزارعه به رعايا واگذار كردهاند، حال كسانى كه معتقدند آنها غاصب بوده يا اراضى موات را به دست مردم دادهاند، چنانچه دليل كافى براى اثبات مطلب خود اقامه كنند و ثابت شود مال پدران خودشان بوده از راهها خلع يد به عمل مىآيد.
اگر زمين موات بوده است كسى مالك آن مىشود كه آن را آباد كند (مثلاً خانه بسازد) و اگر سابقاً آباد بوده تعلّق به مالك سابق دارد و اجازه او لازم است؛ مگر اینکه او از طريق غصب بر آن مسلط شده باشد و صاحب اصلى معلوم نباشد، كه بايد با اجازه حاكم شرع به نيازمندان داد.
چنانچه حريم شرعى بوده مستأجر حقّ احيا نداشته و مالك نمىشود و مادام كه مدّت اجاره زمين تمام نشده مستأجر حقّ استفاده از آن را دارد و بايد اجاره آن را بدهد و متولی نمىتواند از او بگيرد ولى بعد از اتمام مدّت اجاره، حقّى براى مستأجر باقى نيست.