مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در پایان آیه مزبور، روى کلمه «امر» توقّف کنند.

منظور این است که وقتی می‌گوید الله‌اکبر خدا را به بزرگی می‌ستاید و وقتی می‌گوید الحمدالله، حمد می‌کند خدا را.

عرب در تلفّظ‌های معمول، فتحه‌های قبل از واو را کمى شبیه به ضمّه و فتحه‌های قبل از یاء را کمى شبیه به کسره ادا می‌کنند؛ بنابراین اگر منظور این است که حرکت یاء بوی ضمه یا بوی کسره می‌دهد اشکالی ندارد زیرا عرب‌ها نیز در اینجا همین‌گونه تلفظ می‌کنند اما اگر صریحاً به آن ضمه بدهد مشکل است ولی اگر جاهل قاصر بوده ضرری ندارد.

اگر جاهل قاصر بوده، نمازهای سابقش صحیح است.

بايد قرائت و ذكر نماز را صحيح بخواند و اگر نمى‏داند ياد بگيرد، امّا كسانى كه نمى‏توانند تلفّظ صحيح را ياد بگيرند بايد همان‌طور كه مى‏توانند بخوانند و براى چنين اشخاصى بهتر است كه تا مى‏توانند نماز خود را با جماعت به‌جا آورند.

لازم نیست آنچه را علمای تجوید براى بهتر خوانى قرآن ذكر کرده‌اند رعايت كند، بلكه لازم است طورى بخواند كه بگويند عربى صحيح است هرچند رعايت دستورات تجوید بهتر است.

هرگاه كلمه يا تلفّظ آيه يا ذكرى را صحيح مى‏دانسته و مدّتى در نمازها خوانده و بعد مى‏فهمد غلط بوده، نمازش اعاده ندارد، هرچند احتياط مستحب اعاده يا قضاى آن است.

كسى نمى‏تواند براى یاددادن واجبات نماز، مزد بگيرد (بنابر احتياط واجب) امّا براى مستحبات مانعى ندارد، مگر اینکه از شعائر دين باشد يا حفظ احكام الهى منوط به تعليم آن گردد.

كسى كه درياد گرفتن قرائت و ذكر نماز كوتاهى كرده نمازش باطل است و اگر وقت تنگ‌شده احتياط واجب آن است كه با جماعت نماز بخواند و اگر دسترسى به جماعت ندارد نمازش در تنگى وقت صحيح است.

هرگاه يكى از كلمات حمد و سوره يا ذكرهاى ديگر نماز را نداند، يا زیروزبر آن را غلط بخواند، يا حرفى را به حرف ديگرى تبديل كند، مثلاً به‌جاى (ض) (ز) بگويد به‌طوری‌که ازنظر لغت عرب غلط باشد، نماز او باطل است.

نمازهایی که بدون تقلید و به‌صورت غلط خوانده‌اید را تدریجاً قضا کنید اما در آن مدتی که تقلید کرده‌اید و رساله نگرفته‌اید و گرفتار اشتباه بودید قضا ندارد بعدازاین کاملاً مراقب باشید.

پاسخ اجمالی:تمام اذکار و قرائت‌ها به‌قصد انشاء است به‌جز سوره‌ای که بعد از حمد می‌خوانند. پاسخ تفصیلی:در مورد اذکار و الفاظ نماز و قرائت حمد و غیره فهم معنا و قصد انشا نه‌تنها جایز، بلکه بسیار خوب است و در اینجا توجّه به چند نکته لازم به نظر می‌رسد:1 ـ شکی نیست که هدف از این الفاظ معانى آن است. هدف، تسبیح و تهلیل و حمد و ستایش خداست و این امر با قصد لفظ بدون قصد معنا حاصل نمی‌شود. حتّى به عقیده ما سوره حمد نیز چنین است. آیات و تعبیرات سوره حمد به خوبى نشان می‌دهد که از لسان بنده در برابر پروردگار است و این تصوّر که قصد انشا در آن با قصد قرآنیّت منافات دارد، اشتباه بزرگى است که باید از آن به خدا پناه برد، زیرا هدف سوره حمد را به‌کلی از بین می‌برد به‌خصوص بعد از ملاحظه روایاتى که درباره سوره حمد آمده است.2 ـ شکی نیست که سوره توحید، یا سوره‌های دیگر که در نماز می‌خوانیم، از این امر مستثنى است؛ و هدف حکایت کلمات خداوند براى گرفتن پند و اندرز و تعلیم است (مثلاً هیچ‌کس در «قُلْ هُوَ اللهُ اَحدٌ» قصد انشا نمی‌کند).3 ـ قصد معنا گاه تفصیلى است (مانند قصد خواص) و گاه اجمالى است (مانند آنچه عوام قصد می‌کنند.) عوام اجمالاً می‌دانند این کلمات، حمد و تسبیح و تمجید و ثنا و دعاست، ولى جزئیات آن را نمی‌دانند.4 ـ حق این است که قصد اجمالى کافى است و بر عوام لازم نیست که معانى الفاظ نماز را به‌طور تفصیل بدانند، زیرا می‌دانیم اقوام زیادى غیر از اهل لسان وارد اسلام شدند که به غیر زبان عربى سخن می‌گفتند، اگر دانستن معانى تفصیلیّه قرائت و اذکار نماز واجب بود، باید در کلام پیغمبر اکرم (صلی‌الله علیه واله)، یا در روایات ائمّه (علیهم‌السلام)، اشاره‌ای به آن می‌شد. مخصوصاً بعضى امامان مانند حضرت امام رضا (علیه‌السلام) که مدّت‌ها در میان ایرانیان می‌زیسته‌اند.