دروغ بودن تعارف برای ماندن میهمان با وجود عدم رضایت از ماندن
اگر مطمئن شویم میهمان می‌خواهد برود و بدانیم دیگر حوصله او را نداریم، بااین‌وجود اگر نسبت به ماندنش تعارف کنیم دروغ گفته‌ایم؟
اگر به صورت جمله انشائی باشد مانعی ندارد مثلا می تواند بگوید خواهش می کنم تشریف داشته باشید و این دروغ نیست اما اگر بگوید از رفتن شما ناراحت می شوم این مطلب در فرض سوال دروغ است و جایز نیست.
وجوب پرهیز از کلام راست فتنه‌انگیز
آیا دروغ مصلحت‌آمیز بر کلام راست فتنه‌انگیز مقدّم است؟
راست اگر فتنه‌انگیز باشد و مفاسدى ایجاد کند باید از آن پرهیز کرد؛ خواه دروغش مصلحت‌آمیز باشد یا بیهوده؛ و ازآنجاکه این مطلب به‌قاعده اهم و مهم بازمی‌گردد، باید ضررهاى ناشى از دروغ و فواید آن را با یکدیگر مقایسه کرد آنچه واجد اهمیت بیشترى است انجام داد. در ضمن اگر بتوان از دروغ به توریه پناه برد، توریه مقدّم است و منظور از توریه سخنى است که دو معنى داشته باشد؛ شنونده معنایى را از آن تصوّر می‌کند که خلاف واقع است و باور می‌کند و مصلحت حاصل می‌شود، امّا گوینده معناى دیگرى را تصوّر می‌کند که مطابق با واقع است.
حکم دروغ گفتن خبرنگار برای مصلحت نظام اسلامی
امام راحل (قدس سره) می‌فرمودند: «گاه می‌توان براى حفظ نظام، برخى از واجبات را نیز ترک کرد.» آیا این موضوع در خبر هم صادق است؟ آیا خبرنگار نیز می‌تواند براى حفظ نظام به‌دروغ متوسّل شود؟
اگر واقعاً مسئله به‌صورت اهم و مهم درآید و مانند دروغ براى اصلاح ذات البین شود، مانعى ندارد. ولى چون ممکن است این حکم وسیله سوءاستفاده قرار گیرد و به هر بهانه‌ای خبرهاى دروغ منتشر کنند، باید حتّى الإمکان از این کار پرهیز کرد.
تبیین دروغ به شوخی و دروغ مصلحتی
امروزه از افراد زیادى دروغ شنیده می‌شود و در هنگامی‌که مورد نهی از منکر قرار می‌گیرند می‌گویند: «شوخى کردیم» یا «دروغ مصلحتى است» با توجه به این مطلب، این‌گونه گفتار چه حکمی دارد؟
درصورتی‌که مخاطب بفهمد قصد جدی ندارد و شوخى می‌کند دروغ محسوب نمی‌شود؛ و دروغ مصلحتى آن است که دروغ، مصلحت مهم‌تری از راست گفتن داشته باشد، مانند دروغ گفتن براى اصلاح ذات البین.
وظیفه کارگر در صورت اجبار کارفرما به گفتن دروغ
اینجانب مدّتى است که دریکی از باجه‌های مخابرات مشغول به کار هستم. کارفرمایم معتقد است که از نرخ‌های مخابرات بیشتر باید گرفت. ضمناً کار دیگرى که انجام می‌دهیم، خدمات فورى است؛ مثلاً کارهایى از قبیل خلافى ماشین‌ها باید زود گرفته شود، ولى به دلایلى زود انجام نمی‌شود. وى می‌گوید: «ارباب‌رجوع را با دروغ بفرست تا بروند» حال اگر من دروغ بگویم، گناه کرده و به خلق خدا نیز ظلم نموده‌ام و اگر راستش را بگویم، ارباب‌رجوع با من درگیر شده، کارم را هم از دست می‌دهم؛ و مشکل دیگر این است که اگر کسى تلفن بزند و مبلغ آن 27 تومان شود، به خاطر نبودن پول خُرد، مجبور هستم 30 تومان بگیرم؛ با توجه به این مطلب وظیفه کارگر چیست؟
چنانچه نتوانید کارفرما را متقاعد کنید که طبق قوانین و مقررات عمل شود، آن کار را رها کنید و به دنبال کار مشروعى باشید. انشاء الله خداوند به شما کمک خواهد کرد.
مصداق دروغ مصلحتی
اینجانب در بازار کار میکنم , اخیرا یک مقدار جنس از تهران خریدم, بین راه تهران به مقصد , پلیس جلوی ماشین را گرفت و به اتهام قاچاق کالا اجناس و ماشین را توقیف کرد و من را به تعزیرات معرفی کرد , و تعزیرات هم به من گفت اگر مقدار بار از 10 میلیون به بالا باشد حتما باید ماشین هم توقیف شود , از ان طرف به تعداد هر روز توقیف ماشین باید به راننده پول بدهم و این خیلی برایم مشکل هست , از طرفی باید به مقدار قیمت اجناس و ماشین وثیقه بگذارم تا وقتی که این پروسه تمام شود و تبرئه شوم و درحالی که این مقدار پول را هم ندارم که وثیقه بگذارم . ایا میتوانم مقدار ارزش اجناس را 10 میلیون اعلام کنم که هم ماشین ازاد شود و هم من وثیقه کمتری بگذارم ؟
دروغ گفتن حرام است اما در صورتی که در زحمت و فشار فوق العاده باشید مانعی ندارد.
شناسایی شریک با انجام معامله صوری
با یک نفرکه شریک دوست من است تلفنی در مورد چیزی که میفروشد به صورت صوری نه واقعی بدون دروغ برای خرید صحبت میکنم جهت معلوم شدن اینکه کلک زن هست به شریکش یا نه؛ این کار من گناهی دارد؟حق الناس است؟
در صورتی که نیاز به این تحقیق داشته باشید و دروغ و خلافی انجام نشود اشکالی ندارد.
تخلف از وعده بدون ضرورت
بفرمایید بدون حالت ضرورت، تخلف از وعده حرام است یا نه؟
اگر وعده ابتدایی بوده خلف وعده حرام نیست.
