کالبدشکافی در صورت عدم رضایت اولیای دم
درصورتی‌که قاضى پرونده‌ای تشخيص دهد كشف حقيقت لازم و ضرورى است و براى اين منظور چاره‌ای جز کالبدشکافی نيست. ولى اولياى دم حاضر به کالبدشکافی نباشند، يا بعضى راضى باشند و بعضى ديگر راضى نباشند، يا ميّت بر عدم کالبدشکافی وصیت كرده باشد، تكليف چيست؟
هرگاه تشريح جهت احقاق حقوق اولياى دم باشد و آن‌ها حاضرند از حق خود بگذرند و تشريح صورت نگيرد، نبايد تشريح كرد. ولى اگر پيشگيرى از یک مشكل مهم اجتماعى متوقف بر اين كار باشد، رضايت آن‌ها شرط نيست.
کالبدشکافی برای تعیین علت مرگ
يكى از وظايف پزشكى قانونى تشخيص و تعيين علّت تأمّه مرگ امواتى است كه بنا به دلايلى، ازجمله بيم وقوع و يا وقوع جنايت، بايد علّت تامّه مرگ آنان براى محاكم قضايى روشن گردد و در اكثر موارد تشخيص و تعيين دقيق علّت فوت، فقط با کالبدشکافی مقدور است و با اين اقدام بسيارى از جنايات به وقوع پيوسته كشف گرديده و از پايمال شدن خون به‌ناحق ريخته مقتولين جلوگيرى به عمل می‌آید. با عنايت به مطالب فوق، نظر مبارك خويش را در خصوص مسائل زير مرقوم فرماييد:۱. با توجّه به اينكه انجام عمل کالبدشکافی راهى است براى كشف حقيقت و احقاق حقّ اولياى دم، آيا انجام اين عمل شرعاً جايز است؟۲. برفرض جايز بودن، آيا رضايت اولياى دم براى انجام عمل کالبدشکافی لازم است؟ درصورتی‌که شرط باشد، اگر بعضى از اولياى دم راضى و بعضى ناراضى باشند، چه حكمى دارد؟۳. آيا براى انجام عمل کالبدشکافی، تشخيص پزشكى قانونى می‌تواند مجوّز شرعى باشد، يا علاوه بر آن، درخواست مقام قضايى نيز در اين خصوص لازم است؟۴. با فرض شرط بودن رضايت اولياى دم در جواز شرعى انجام کالبدشکافی، آيا در صورت درخواست مقام قضايى بازهم رضايت اولياى دم شرط است؟
چون شارع مقدّس راضى به هدر رفتن و پايمال شدن خون مسلمان نيست، در این‌گونه موارد بر حاكم شرع لازم است امر به کالبدشکافی كند تا مشكل حل شود؛ و در اين صورت بر متخصّص اين امر جايز، بلكه واجب است اطاعت كند و در چنين فرضى بر ورثه نيز لازم است رضايت دهند.
کالبدشکافی در مرگ‌های مشکوک
كالبدشكافى در مرگ‌های مشكوك براى تشخيص جرم چه حكمى دارد؟
درصورتی‌که كشف جرم براى احقاق حق و يا دفع فساد و نزاعى باشد كالبدشكافى اشكال ندارد.
کالبدشکافی برای آموزش و کشف جرم
لطفاً به سؤالات زير كه پيرامون کالبدشکافی است، پاسخ فرماييد:۱. آيا براى تشخيص علّت مرگ جهت پيشرفت علم پزشكى و تعليم به دانشجویان، کالبدشکافی جايز است؟۲. اگر کالبدشکافی براى كشف جرم و شناسايى قاتل باشد حكم چگونه است؟۳. اگر کالبدشکافی تنها راه براى رهايى یک متهم بی‌گناه از مرگ باشد قضيه چه حكمى دارد؟
چنانچه کالبدشکافی ضرورتى داشته باشد، مانند نجات جان متهم بی‌گناه، شناسايى قاتل و تعليماتى كه براى دانشجویان ضرورى است، مانعى ندارد.
حکم شرعی کالبدشکافی
امروزه کالبدشکافی داراى اهمیت فراوانى است و مراكز مهم علمى و پژوهشى در اين زمينه مشغول فعالیت هستند و عمدتاً براى اثبات نسب، كشف جرم و هر هدف عقلايى ديگر، يا صرفاً به‌قصد آموزش‌های پزشكى، اجسادى را کالبدشکافی می‌نمایند. لطفاً نظر مبارك خود را در مورد جواز، يا عدم جواز اين كار مرقوم فرماييد.
کالبدشکافی ذاتاً جايز نيست. جز در مواردى كه احقاق حقوق مهمّه متوقف بر کالبدشکافی باشد و هدف مهم دينى و اجتماعى بر آن مترتب شود، كه تحت قاعده اهم و مهم قرار گيرد.
